Түнэр харанхуйг зүхэж суухаар нэг ч гэсэн лаа асаа

Монголчууд бид үнэхээр хүн муулах дуртай хүмүүс үү? Аль ч оронд ийм "хоббитой" хүмүүс байдаг л байх. Гэхдээ манай нийгэмд арай л ихдээд байгаа юм биш үү? Түнэр харанхуйг зүхэж суухаар нэг ч гэсэн лаа асаа гэж нэг үг байдагсан. Саяхан Токиод ажилладаг нэгэн доктор ахаас нэг томоохон вэбсайтны доор бичсэн сэтгэгдлийг устгуулах шаардлагатай болсон тухайгаа, мөн тэр вэбсайтад байтугай цахим ертөнцөд материалаа хэвлүүлэх ямар ч хүсэлгүй болсноор тогтохгүй ерөөс хэвлүүлэхээ больсон тухайгаа дурдсан цахидал (цахим шуудан) ирэхэд нь түүний өмнөөс сэтгэл гонсойж билээ. Тэр хүн бол хэд хэдэн ном гаргаж, дэлхийн томоохон институтэд судалгаа хийдэг, Монголын орчин цагийн шилдэг эрдэмтдийн нэг. Ийм жишээ олныг дурдаж болно. Ямар сайндаа нэг вэбсайтын редактор хийдэг танил маань оюунлаг, шударга шүүмж бүхий сэтгэгдэл бичих компанит ажил хийх юмсан гэж ярьж яваx билээ. Муулуулдаггүй, үгийн муухайгаар доромжлуулдаггүй нийтлэлч гэж манай Монголд лав үгүй биз ээ. Уг нь МУУЛУУЛДАГ биш ШҮҮМЖЛҮҮЛДЭГ байвал зорилгоо онохсон? Хамгийн гол нь манай монголчууд бид тухайн нийтлэлчийн бичиж буй сэдвээс тэс ондоо зүйлээр "сэтгэгдлээ илэрхийлж", аль болох нөгөө хүнээ өөлөх, өөлөх юм олдохгүй бол санаанаасaa зохиож муулах, аль болохоор түүнийг доош хийж "өөртөө сэтгэлийн таашаал авах" зорилгоор бичих хоббитой ажээ. Та бүхэн News.mn, Olloo.mn гээд монголын хамгийн их уншигчтай вэбүүдийн сэтгэгдлийг харсан л биз. Гэтэл washingtonpost.com, nytimes.com дээр барууныхан ямар сайхан сэтгэгдэл бичиж, буруушаасан ч тухайн сэдэвтэй холбоотойгоор ул суурьтай, шударгаар мэтгэлцэж, бичигч этгээдийг зориудаар гутаан доромжлохгүйгээр соёлтойгоор үзэл бодлоо илэрхийлж, тэр нийтлэлчийг гэхээсээ өөрсдийгөө хүндэтгэж чадаж байна аа. News.mn дээр Баабар гуайн бичсэн олон сонирхолтой нийтлэлийн доор бичсэн сэтгэгдлийн 30 хувь нь түүнийг магтан дуулсан байхад үлдсэн хэсэг нь энд иш татахын аргагүй муухай үгсээр гүтгэн доромжилогсод байх бөгөөд үүнээс ойролцоогоор 5 орчим хувь нь тухайн сэдэвтэй жаахан холбогдолтой, гэхдээ ихэд гүехэн сэтгэгдэл үлдээсэн байх нь элбэг. Бусдыг дандаа доромжилж, гутаахыг оролддог, гүтгэн гоочилж сэтгэлээ зогоон амьдарч, ингэснээр өөрсдөө feel better болдог, нэрээ нуугч хүмүүст хандаж юм хийж бүтээхийн төлөө тэмцдэг, ядаж л сурсан мэдсэнээ бусадтай хуваалцахыг зорьж бичиж нийтэлж, нийтлэгдэж ирсэн, хэнээс ч дутахгүй боловсорсон найз нарынхаа (эдний дунд атаархагчидтай харьцуулшгүй чадвартай, дэлхийн томоохон компани, эрдэм шинжилгээний институтэд ажилладаг, дэлхийд алдартай их дээд сургууль төгсөгчид, урлаг спортын өндөр амжилт гаргасан олон хүмүүс бий) өмнөөс хоёр л үг хэлмээр санагддаг: 1. Түнэр харанхуйг зүхэж суухаар нэг ч гэсэн лаа асаа! 2. Хүн муулахаасаа өмнө өөрийгөө толинд нэг сайн хараарай. (Тэгээд үнэхээр энэ хүнээс илүү юу үгүй юу гэдгээ сайтар тунгаан бодоорой. Хэрэв таны амнаас ийм л бузар үг гарахаас өөр гэгээлэг, шударга шүүмж гарахгүй нь тодорхой бол, нэг зүйлийг сайн ойлгох хэрэг гарна: Түүний чигчий хуруунд ч хүрэхгүй, өрөвдмөөр амьтан болохуйгаа) Чухамдаа ийм өөрсдийгөө хүндэтгэдэггүй тамын тогооны үлгэрийн баатруудыг нийтлэлч Баабар гуай нэг онож хэлж билээ: "Жорлон, корридорын хананд юм сийчдэг байсан хүмүүс одоо web comments бичиж байгаа нь тэр" гэж. Технологи талаасаа дэвшил мэт авч, сэтгэхүй талаасаа бол доройтол хэвээр байгаа нь энэ бөлгөө. Шүүмжилмээр байгаа бол бүү муулагтун, харин зүгээр л шударгаар шүүмжил! Хүний биеийн гоо сайхныг шүүмжлэх хэмжээний бурхнаас заяасан сайхан эрэгтэй, эмэгтэй мөн гэж өөрийгөө бодож байгаа бол хамаатнуудаа нэг бодоод үзээрэй. Тэр дунд чинь намхан, бүдүүн хүн заавал нэг олдох вий! Бид чинь 21 зуунд амьдарч байна шүү дээ монголчууд аа! Ядаж л битгий гүтгэ. Бид өөрсдийгөө ингэж доош чирээд байвал... нэг л өдөр муулах хүнгүй болж ирнэ шүү.

Блогч Гампын бичсэн нэг ёгтлол их таалагдсан. Үүнийг уншихад инээдтэй ч бас л эмгэнэлтэй санагдaх вий:

Бүх хүн надаас муу

Би хүн муулах дуртай. Хүн муулахаар л хамаг биений хөлс асгараад явчдаг гэж худлаа яриад ч яахав. Халуунд л хөлс гардаг бусад үед гардагүй хөдөөний хөөн би. Тэхдээ л хүн муулкуу бол хамаг хор шар хөдлөөд - энэ надаас илүү гараад байхдаа яадын! - гээд дотор бачимдаад байдын. Тэгээл таньдаг таньдагүй, мэддэг мэддэгүй хэн ч байсан нэг нь хүн магтуул л хажуунаас нь ороод муулаад явчдаг болсон. Сүүлдээ бүүр мэргэших ч шинжтэй болж иржээнэ. Бүүр үүнгүйгээр амьдарч ч чадахаа больж ам нээвэл л муулаад унадаг болж.

Ингэжээнэ - зурагтаар нэг хүн гараад ирэнгүүт хүмүүс "Энэ яасан сайхан ярьдаг хүүв" гэжээнэ. Би наанаас нь "Аа худлаа худлаа, наад чинь сонин явдын байлээ" гэх жишээний. "Тэр их хөөрхөн хүүхэн шүү" гэнгүүт "Аа тэр чинь унгадаг л байж таараа", "Энэ их мундаг толгойтой хүн шүү" гэнгүүт "Тэхдээ наад чинь майгшд", "Энэ залуу шиг бакь болхийсон" гэнгүүт "Наадах чинь тэхдээ толгой муутай" энээ тэрээ гээл баахан шалтаг хайгаал үзээд байна. За миний унгадаг, бакь биш, ухаантай биш нь хэнд ч хамаагүй гол ингээл муулчууд хүмүүс намайг тийм юм шиг хүлээж аваад байгаам шиг надаа нэг л гоё мэдрэмж төрөөд байдын. Төгс төгөлдөр хүн байхгүй болхоор ямар нэг но олдож л таараа гээд үзээд байна шүү дээ. Олдкууу бол гүрдэж л орхино. Заавал ухаантай хүнийг ухаан муутай, сайхан хүнийг муухай гээд байх хэрэггүй зүгээр л магтаж байгаа зүйлээс нь шаал өөр зүйлээр муулаад байхад таараад таараад явчина шүү дээ.

Тэгээд үнэхээр хобби хөдлөөд унуул заавал бусдын магтахыг хүлээгээд байдаг залхуу зангаа больж иржээнэ цаад чинь. Шууд өөр хүмүүс гайгүй харагдаад ирүүл л гудамжанд ойролцоо явжаагаа хаа хамаагүй хүнд ч гэсэн муулаал унажээнэ. Энэ бас амжилт шүү. Танькуу хүмүүс хүртэл намайг мундаг гэж харж эхэлжаагаам шиг санагдаад иржээнэ. Шинэ мэдрэмж.

Хүн муулхад заавал ухаан, мэдлэг хэрэггүй харин ч жоохон маанагдууу байвал сүртэй болж ирдийн байна. Өөртөө баярлах ч шиг. За тэгээд мэргэшээд ирхээр хүн муулахаар жижигдээд ирж байна. Арай том зүйл барьж авмаар санагдаад байгууллагыг, бодлогыг, салбарыг, улс орныг, бүүр дэлхийг ч муулж болно. Энэ кампаан юмаа үнэгүй зарчихгүй хорголоо тоолсон, манай улс орны хар хайрцагны бодлого муу байгаан, зарим улс арай дэндүү ядуу шүү, дэлхий цаг агаар муу байшүү - энээ тэрээ гээл муулаад явхад болдог л юм билээ. Зарим нэг сэргэлэн гарууд өөдөөс тандаж асууна. “Санхүүгийн хямралын талаар дэлхийн банкны байр суурийг юу гэж боджээнэ вэ" - гэж мэгэж асуунаа. Би оогт сандралгүй "Аа би тэднүүсийг зөв хийвэл эрт хямралаас гарах боломжтой гэж боддог" гээл хэлж орхино. Хүмүүс өөрснөө мэдэдгүй хүн болкуун тулд дахиж асуухгүй дээ.

За тэгээд хүн муулдаг хамгийн шилдэг аргаа хэлий. Яах аргагүй надаас ухаантай, хөөрхөн, бакь, сайхан сэтгэлтэй, төгс төгөлдөрдүү хүн байлаа гэж бодийл доо яахав. Ямар ч хүнийг "аа энэ муу хужаагийн эрлийз, хужаа санаатай, хацар нүүр нь хужаа шиг, нэр нь хужаа шиг" гэж мэгээл хэлж л орхино. Энийг хэлхэд үгүй гэж өмөөрөх хүн олдкуу дээ. Үгүй гээл өмөөрвөл монгол хүн бүр өөрөө хужаа, хужаагын талын урвагч болчих гээд байдаг тул бүгд дуугүй л өнгөрдийн.

VIDEO: Гадаадад суугаа Монголчууд уриалж байна! - Presidential Election 2009, Mongolia

Тийм ээ, гадаадад суугаа анд найзууд маань энэ удаагийн Ерөнхийлөгчийн сонгуульд дуу хоолойгоо ингэж хүргэсэн юм. Ардчилсан нам мөнгө санхүү бага хэдий ч аль болох олон удаагаар бүх телевизээр цацахыг хичээж буй. Харин гадаадад суугаа монголчуудын дуу хоолойг NTV телевиз үнэгүй цацаж байгаа юм. Вашингон, Токио, Лондон, Сан-Франциско хотуудад хийгдсэн уг уриалгыг сонирхогчийн камераар хийсэн, жинхэнэ иргэдийн төлөөллийн дуу хоолой болсноороо онцлог. Рекламд оролцогчдыг танилцуулъя:


Байршил: Golden gate bridge, San Francisco, CA, USA
Баруун Эргийн Монголчуудын Соёлын төвийн тэргүүн, Цахим Өртөө сүлжээний үүсгэн байгуулагчдын нэг доктор Ш.Баатар, Замдаан сэтгүүлийн эрхлэгч Д.Цэрэндорж болон уг хотод оршин суугаа С. Төмөрбаатар, Ц. Батсоёмбо нар.

Байршил: Shibuya district, Tokyo, JAPAN
Японд сурч, мэргэжлээрээ ажиллаж буй залуучууд: ЭМОС-ын Эрин М.Тулгат, программист А.Отгонбаяр, Ц.Нандинбаатар, Х.Зоригт, У.Өлзийням, Ц.Анар, Б.Дэмчигсүрэн, С.Баярхүү, Бат-Эрдэнэ, Хүрэлтогоо нар.

Байршил: Big Ben, London, United Kingdom
Цахим Өртөө сүлжээний үүсгэн байгуулагч, Их Британий Монголчуудын холбооны тэргүүн Д.Цэрэнбат, зураач Т.Отгонбаяр, Э.Мөнхтуяа

Байршил: Iwo Jima Memorial Statue, Washington D.C, USA
Вашингтон хотын Монголчуудын холбооны төлөөлөл Г.Галбадрах, Г.Ганзориг, оrloo.com-ын Б.Тайван нар

Mongolians abroad who live, work and study in Washington DC, London, Tokyo and San Francisco have their say on the Mongolian Presidential Election 2009. Elbegdorj for President! We can change!

Продюсер: Д.Сайнбаяр

Шинийн нэгэн

Та бүхэндээ Шороон үхэр жилийн Шинийн нэгний мэнд хүргэе! Төрлөөрөө түмэн амгалан... гол нь өөдрөг, цогтой, эрүүл энх байхыг хүсэн ерөөе! (Монголчууд бид эдийн бэлэг бус харин амны бэлгэ үгээр бие биедээ урам хайрлаж, ерөөж, мэндчилж ирсэн гайхамшигтай ард түмэн билээ л.)

Өнөөдөр би болоод монгол түмэн бүгдээр аз жаргалтай байна. Ард нийтээрээ аз жаргалтай, нүгэл хийдэггүй, хувцасны болоод сэтгэлийн хиргүй байдаг баяр нь Цагаан сар. Тийм ээ, Монгол үндэсний Цагаан сар үнэхээр сайхан болж байна. Улаанбаатарчууд сүүлийн үед үндэсний дээл хувцасаараа гангарах нь бүр их болсон байна. Torgo Fashion, Шилмэл загвар г.м урчуудын газар үнэхээр ганган ганган загвар урладаг болсон байна лээ. Үндэсний хувцасаа өмссөн монголчууд үнэхээр гоё харагдаж байлаа. Үндэсний хувцасаа үндэснийхээ баяраар өмсөнө гэдэг бол их сайхан заншил юм даа уг нь. Дараа жил нэг дээлтэй болж авья гэж өөртөө хэллээ :)

Өглөө хайрт Аавдаа зул өргөөд Бурхан болоод удаж буй аавын аав, ээж хоёртоо сэтгэлийн залбирал үйлдэж, xувцасны сайнаас өмсөж, монгол ёсоор гадаа гарч зүг чигээ гаргав. Ингээд мэдээж хамгийн түрүүнд буурай аав ээжийндээ очиж золголоо. Аавын талынхан 7-уулаа, ээжийн талынхан нийт 10-уулаа учир би гэж хүн үнэхээр олон үеэлтэй, ах дүү, амраг садангаар баян хүн гэж өөрийгөө тооцохоос өөр аргагүй. Харин ээж талын буурай аав ээжийнд энэ жил анх удаа 10 хүүхдээс 9 нь Монголд байж таараад бүгдээрээ гэр бүл, үр хүүхэд, ач гучаа дагуулж ирсэн. Сонирхолтой нь бид бүгдээр маш дотно өссөн билээ.

Ер нь жил жил л буурай аавынд цагаан сарын шинийн нэгний өглөө бүгд цуглаж маш том золголт болдог уламжлалтай. Энэ жил 9 хүүхэд, ач, гуч нийлсэн 50 гаран ах дүүс цуглаж өргөн том золголт болов. Манайхан бүх гэр бүлүүд цугласан хойно нэг мөсөн золголтоо хийдэг уламжлалтай. Бүх л нагац, хүргэн ах нартаа нанчид барьж золгох (надаас тэд "харах" тул:) учир би гэж хүн хайрцаг дүүрэн Соёмбо, Болор, Чингис архи тэвэрч орсон билээ :) Нэгэнт золголт эхлэxэд бүх ах дүү нар насны эрэмбээр буурай аав ээжтэй золгоно. Буурай аавдаа Энэтхэгт 30 аад онд Өвөр Монголын Шилийн гол нутгаас дүрвэн гарч, Гималайн уулын нэгэн оргилд (Калимпонг хот) суугаад 88 хүрсэн Лам Жамбаа гуайн хүзүүнд зүүж өгсөн шар хадаг, эр хүний хүндэтгэл, цагаан сэтгэлийн илэрхийлэл болгож Соёмбо сархад барив. Ээждээ харин Лам Жамбаа гуайн өгсөн цагаан хадагийг барин золгоход, хайрт ээж минь баярлахдаа нулимс унагасан билээ. Буурай аав ээжтэй золгосны дараа бүх ах дүү нар хоорондоо тойрч золголцсон нь бараг бүтэн цагийн ажил болов. Хүн өөрийгөө л үнсдэггүй тул 50 * (50-1) = гэвэл 2450 удаа, гэхдээ хоёр хацрыг нь үнсэж, үнсүүлсэн гэж тооцвол, энэ тоог 2 оор үрхих хэрэг гарна, аймаар өндөр тоо гарах тул тооцоог ингээд зогсооё, хэхэ. Овоо сайн үнсэлцсэн байгаа биз? Гэхдээ энэ бол манай гэр бүлийн, монгол айлын хамгийн том баяр юм даа.

Ах нар монгол ёсоор цаг агаар, мал тэвээргэ, эрүүл энх, эрдэм номын мэнд ус мэдэлцэж, халтар манан хөөргүүд зөрүүлэлцэнэ. Би гэж хүн аавын өгсөн хөөргийг гэртээ мартаад гарсан байв. Дүү нар сүүтэй цай барьж, цагаалга тойруулав. Ингээд ухаант буурал аав минь мөнгөн аяганд сархад дүүргээд үгээ айлдав. 18-тайдаа бичиг үсэгт сайн байсан тул сум нэгдлийн нарийн бичгийн дарга болж насаараа аймгийн шүүх, хянан шалгах хороонд ажиллаж ирсэн буурал аав минь үг хэлэхдээ гаргууд, үнэхээр бахархаад ханахгүй хүн. 1-2 насны зөрүүтэй 10 хүүхэд төрүүлж өсгөхөд хүнд хэцүү үе их байсан ч шударга хөдөлмөрлөж, жинхэнэ ёсоор амьдарахад их юм хэрэггүй байсан тухай, мөн бүгдийг юугаар ч дутаалгүй эрүүл энх өсгөж, олуулаа өссөн тул бүгд бие биеэ гэсэн сэтгэлтэй, хөдөлмөрч, хариуцлагатай, хүмүүжил сайтай болж өссөнд бахархдаг тухай, мөн бүгд л боловсролтой болж, сургууль соёл дамжиж, нийгмийн ухамсартай, сайхан сэтгэлтэй иргэд болгож чадсанд, насны эцэст халуун ам бүлээрээ өнөр өтгөн, ийм сайхан байгаад сэтгэлийн жаргал эдэлж байгаадаа баяртай явдагаа хэлэв. Буурай аав, ээж хоёр тоонот гэрт толгой холбоод 59 жилийн нүүр үзэж буй нь энэ буюу! Буурай аавын бие хулгана жилийн эхээр бага зэрэг чилээрхсэн боловч хувьтай хүн хулгана жил үзнэ гэдгийн дээр өнгөрсөн жил 3 ач нь 3 "хулгана" төрүүлж, өвөөгийн бие одоо бүр маш сайн тэнхэрсэнд баярлаж, өвөөгөө эдгээж нас нэмсэн 3 ач, 3 гучдаа баярлаж буйгаа хэлэхэд хүн бүрийн сэтгэл хөдөлсөн билээ. Тийм ээ, ийм л өвөө, эмээгийн ач нь болж төрсөндөө бахархахаас өөр аргагүй. Буянт буурай аав ээж хоёрынхоо өлмийд мөргөж, үр ачдаа буянаа хайрласанд баярлаад барахгүй билээ л. "Буурай ээж ээ, та тэгээд 10 жил жирэмсэн, 10 жил том гэдэстэй явсан юм уу" гээд л бага байхад явуулдагсан. Ухаан санаа саруул, нүүрэндээ буянтай буурай ээжийн маань хөл л их муудсан даа.

Үндсэндээ гадны хүнд тайлбарлавал цагаан сарын зоогийн аppetizer-т тараг, цагаан будаа, хайлмаг, ууцны нимгэн огтолсон өөхтэй мах барив. Үнэхээр тансаг зоог. Дараа нь мэдээж бууз, хуушуур, төрөл бүрийн салат. Хоол идэх зуур мэдээж ингэний хоормог, гүүний айраг ууж тансаглана. Dessert? Чихэртэй ааруул, цагаан өнгөтэй зефир, янз бүрийн жимсний компот, буурай ээжийн хийсэн аньсны шүүс. Дундуур нь монгол архи, япон сакэ, шотланд виски, бүсгүйчүүдийн төрөл бүрийн сүүтэй коктеилууд, за тэгээд шар хар айргууд нь сүүлийн үеийн нэмэлт on the menu. Мэдээж хоолны амт бол тасархай. Буурай ээж минь насаараа гэртээ 10 хүүхдүүдээ өсгөсөн ч хэд хэдэн мэргэжлийг төгс эзэмшсэн юм. 10 хүүхэд өсгөхийн тулд насаараа хоол хийж мэргэжлийн chef, олон зуун дээл хувцас оёсноороо бол Торго фашион-ын designer-ыг хол хаях, тааруу эмчээс мянга илүү, олон арван ач гучыг асарснаараа гайхамшигтай асрагч, сурган хүмүүжүүлэгч болсон хүн билээ. Тийм ээ, миний буурай ээжийн хоолны өмнүүр гишгэх хүн байхгүй л дээ. Одоо бол буурай ээж хэмээх ахлах тогоочын тушаалаар нагац эгч, үеэл дүү нарын хийсэн 7 курс хоол бол New York-ын хамгийн сайн итали ресторанаас илүү тансаг байх нь тодорхой.

Телевизээр монгол сувгууд гоё гоё нэвтрүүлэг, уртын дуу эгшиглүүлнэ. Бүр альтернатив Отгоо маань монгол цамц өмсөөд нөгөө хөөрхөн alternative rock дуунуудаа дуулж байв. Мэдээж бэлэг авах ээлж ирэв. Эмээ толгой эргэхгүйн тулд 10 хүүхдийнхээ насны дарааллаар тус бүрийн гэр бүл, тэдний хүүхдүүд, бас ач, гуч нарыг дуудна. Бүгдэд нь дандаа л тэдний хүссэн, захиалгаар авсан бэлгийг нь өгч байх шиг. Энэ жил надад Hugo Boss - Pure үнэртэй ус авчруулж бэлэглэсэн нь надад маш их таалагдлаа. Ингээд манай гэр бүл аавынхаа хамгийн ууган ах Га авгындаа эртхэн очиж золгох ёстой гэж хэлэлцсээр буурай аавынхаас гарч явна. Га ах маань цагаан сараар "Эрхэм дүүгийн Эрдэнэт бие эрүүл, Эрдэм номын хишиг буян арвин уу?" хэмээн мэндчилээд Монгол түмний уламлалт ёс болоод ертөнцийн хамгийн сайн сайхныг хүүрнэн ярьж, үдэх үедээ ерөөл айлдаад эдийн дээд ном бэлэглэдэг ажгуу...

a sigh...

Өнөөдөр гэрээс гаралгүй гэртээ өнжлөө. Жаал ном, сонин уншиж, телевиз гээчийг тааваараа хэдэн цаг тасралтгүй үзэж сонирхов. (Би ер нь телевиз бараг үздэггүй л дээ. Цаг хайран санагдаад байдаг юм. Харин кинонд бол нугасгүй.) Юу ч гэмээр юм бэ дээ... Яагаад ч юм сэтгэл гунигтай байна өнөөдөр. Долоон сарын нэгнээс болоод шоронд суугаа залуусын өмнөөс гуниглав уу? Хүүгээ буудуулсан эхийн сэтгэлийг өрөвдөв үү? Өвлийн тэсгим хүйтэнд сарын 120 000 төгрөгийн төлөө өглөө бүр микро автобусанд суугаад ажилдаа сажилж буй танихгүй эгчийг хараад сэтгэл өвдөв үү? Сураг нь тасарч, дуу нь сонсогдохоо больсон Батзандан андын өмнөөс айв уу? Блогтоо юм бичих байтугай гуниглах ч завгүй ажиллалаа ойрд. News.mn дээрээс Баабар, Элбэгдорж нарын өгсөн ярилцлагыг нэгд нэгэнгүй уншлаа. (заавал уншаарай) Энхбаяр ерөнхийлөгчийн талаар маш их юм өгүүлсэн байна. Тэр хүн үнэхээр тийм муу хүн үү үгүй юу гэдэгт би хариулж мэдэхгүй ээ. Тогоонд яг үнэндээ ямаршуухан бантан буцалж байгааг мэдэхгүй, нүдээр харж үзээгүй тул. Учир нь бидний залуу үе энэ л буцалж буй тогоо руу өнгийх байтугай үнэрийг нь ч авахаас аймаар санагдах үе бий... Бичье гэвээс түмэн юм бичихсэн. Орилмоор, хашгирмаар. Гадаадад байдаг найз нар маань Монголд ямар байна гэж асуух нь их. Одоо бодоход тэдэнд дандаа л өөдрөг өнгөтэйгээс нь түүн хэлж ярьж иржээ. Монголд минь өөдрөг юмс их бий. Дэлхий өөрөө хөгжиж байгаа юм болохоор бид ч ялгаагүй хөгжихөөс өөр аргагүй. Урьд нь Монголд хээл хахууль, шударга бус явдал хавтгайрч байна гэж хүмүүс бичихийг, ярихыг сонсдог байлаа. Hасанд хүрсэн амьдралаа дунд нь өнгөрөөж үзээгүй болохоор тийм юм байх даа л гэж бодож төсөөлдөг байв. Төсөөлөлдөө итгээд уур бухимдлаа ч илэрхийлдэг, шар айраг уунгаа амаа халтал шүүмжилж ирсэн. Төсөөлөл vs. бодит ертөнц? Би өнөөдөр энд нэг л юмыг маш тодорхой хэлж чадна. "Монголд шударга бус явдал маш их байна!" Үүнийг нүдээр харж, чихээр сонсч ойлголоо. Бодвол буурь сууж, амьдрал үзэж байгаа нь энэ юм байх даа? (би ч гэнэн амьтан явжээ) Гэхдээ энэ бүхэнд төгсгөл ирэх л ёстой. "Жанжин шугамаасаа л хазайж болохгүй юм шүү" гэж журмын анд бид хоёр бие биендээ хэлдэгсэн. Ямартаа ч залуусаа, бүгдээрээ зүтгээд л байя. Бас нутагтаа ирээрэй, та нар энд хэрэгтэй байгаа шүү л гэж хэлье дээ...

Шинэ оны мэнд ба Мөнхгалт ордны тоосго бид

Хайрт Мөнхгал орон минь хорвоогийн нэгэн шинэ оныг сайхан угтлаа! Шинэ жилийн баярын өдрүүдэд нийслэл хотод маань цас бага, харьцангуй хүйтэн байсан ч Улаанбаатарчуудын сэтгэл зүрх хунгар цагаан цасаар бялхаж, итгэлийн гал цог халуун байна.

Энэ өдрүүдэд хүмүүс илүү эелдэг ааштай (таксины жолоочын үг), согтуу жолооч ховортой (сайн хуулийн үр дүн, бүтэн жил ажиглав), баярын ширээ их (бүх ресторон/зоогойнуудын захиалга дууссан), улс даяар шагнал урамшуулал хавтгайрсан (шагнал аваагүй хүнтэй ховор таарав), за нэг үгээр хэлвэл сайхан л шинэ жил болж байна :) Мэдээж дэлхийн эдийн засгийн хямрал биднийг тойрсонгүй, дээр нь олон "гадаад" бас "дотоод" шалтгаануудаар АНОД банк хэцүүдсэн/дампуурсан/дампууруулсан гэх зэрэг үйл явдлууд баярын насториныг жаахан саармагжуулсан тал анзаарагдаж байлаа.

Өнгөрсөн онд олимпын алт мөнгө чимсэн, сонгуулийн бантан илүү бантанлаг, оргилуун дарс... бас галт зэвсэг буудсан ёстой л эмээгийн хэлдэгээр "хольж хутгадаг хорвоо" юм хойно сайн муу юм тэнцүүхэн сүлэлдсэн жил болж өнгөрлөө. Ардчилсан улсын ерөнхийлөгчийн амнаас унамааргүй үгийг Энхбаяр гуай он солигдсон мөчид улс орон даяар хэлснийг (эчнээ бичье!) эс тооцвол гарт байсан оргилуун дарсны бөглөө хуучин оны эцсийн мөч, шинэ оны эхний мөчийн эхлэлд бүр яг зэрэг буудсан нь гайхалтай. Гээд Монгол хүн цагаан сараар муу юм ярьдаггүй тул ингэсгээд зогсоё.

2008 онд хамтарч бичсэн, хамтарч орчуулсан 2 ном маань Интерномын бестселлер жагсаалтад (ангилалдаа) дэд тэргүүн байр эзэлсэн, бас нэг нь Гранд бүүк 2008 гээч шагнал авсан нь урам нэмсэн хэрэг боллоо. Аа гэхдээ (нөгөө Дашзэвэг гуйан транс дууны үг шиг үү :), Монгол ном хэдэн зуун хувь борлогдоод бестселлер болох бус харин хэдэн мянган хувь борлогдоод бестселлерийн жагсаалтад ордог тэр өдрийн төлөө өөрийн бүх нөөц бололцоог дайчилж ажиллах болно гэж өөртөө шивнэлээ. Та ч энэ зорилгын төлөө яваа гэдэгт огтхон ч үл эргэлзнэм. Бяцхан дүү нарынхаа гацуур модонд MOSHUBA бэлгийн Visa карт тавьж баярлуулав. (энэ картын борлуулалт маш сайн байгаад баяртай байна)

Телевизүүдийн "Алтан шонхор"-наадамд Ийглийн мэдээ оны шилдэг мэдээллийн хөтөлбөрөөр шалгарч, журамт андад маань Н.Энхбаяр шагнал гардуулсан нь хамгийн сайхан баяр. Бодвол 7 сарын 1 -ныг сайн сурвалжилсан гэж өгсөн болов уу! Харин энэ шагналыг С.Баяр өгсөн бол, хаха, ёстой тасархай юм болохгүй юу!

Энивэй, шинэ он маань өнгөрсөн жил шиг, урьд урьдын гайхалтай он жилүүд шиг сайхан байна гэдэгт би итгэлтэй байна. "Амьдрал баялаг шүү!" гэж аав минь хэлдэгсэн. Тийм ээ, ямар ч хүнд хэцүү үед амьдралын хамгийн сайн сайхныг олж харж чаддаг тэр хүн аз жаргалтай гэдэгт би итгэдэг. Тиймээс, биднийг маш сайхан он жилүүд хүлээж байгаа нь тодорхой.

Улс орныг уран барилгаар төсөөлвөөс бид бүгдээрээ тоосгонууд юм. 2.6 сая тоосго (туйпуу) нь нийлээд гайхалтай уран хийцтэй ОРД ХАРШ болж сүндэрлэдэг гэж үзэх аваас монгол хэлтэн 10 сая тоосго бол бидний хэрэм болмуй. Харин харш маань гайхалтай, бүр бахархмаар сайхан фундамент, барилгын суурьтайг мартаж үл болно! (их өвөг дээдсийн олон зууны тэмцлийн дүнд өв соёл, эх хэл, газар нутгаа өвлөж авсан бидний суурь сайн байхаас өөр аргагүй) Харин харшийг улам өндөр, улам гэгээлэг, илүү сүр жавхлантай, цонх нь цэлмэг (алсыг харах мэлмий), дотроо гэрэлтэй, уран тансаг болгох нь бидэнд бурхан тэнгэрээс өгсөн үүрэг тул TУЙПУУ нь болсон бид бүхэн өөрсдийгөө сайн давтаж, улам бат бөх, чанарлаг болoх учиртай. МОНГОЛ хэмээх ОРД ХАРШ-ийн нэгэн тоосго нь болж төрж өссөндөө та бид өөрсдөөрөө бахархму! Орд харшаараа бахархму! Орд харш маань улам сайхан болж байна. Монгол тоосгоны үнэ ч дэлхийн тоосгоны үнэд ойртож байна!

Цахим ертөнцийн зөрлөг замын уулзварт зөрж өнгөрөлгүй гар барилцсан эрхэм анд Танд Шинэ оны халуун мэнд дэвшүүлье!

Шинэ онд мөрөөдлийн хүлэг тань дураараа дүүлэн нисч, гэгээрлийн манлайд хүрэх болтугай!

Мэхүйн ёсолсон,
нэг туйпуу

Photo credit to Robert

Өврийн сайхан хангай ба Арвайхээр - 2

Түрүүчийн тэмдэглэлд санал сэтгэгдэл үлдээсэн бүх хүмүүст баярлалаа. Нэг зочин маань нэлээд ундууцсан сэтгэгдэл үлдээжээ. Таны санал шүүмжид маш их баярлалаа. Таны хэлсэнчлэн би энд хэн нэгнийг муулах санаа өвөрлөсөнгүй, Арвайхээрт очоод үзэж харснаа тэмдэглэсэн нь энэ байлаа. Харин энгийн ард иргэдийг зандарч, сүрдүүлдэг, шаардлагагүй үед биед нь гар хүрдэг цагдаа нарын ёс суртахууныг муулсан, бас өөрчлөгдөх ёстой нийгмийн ухамсарын түвшинг хэдэн талаас авч үзсэн билээ. Энүүхэндээ гэхэд бид өөрсдөд буй дутагдлыг олж харахгүй бол яахин засаж чадах билээ? "Би эх орондоо хайртай учраас хамгийн их шүүмжилдэг" гэж нэг ухаантан хэлсэн байдаг даа... Мэдээж бидэнд гарц хэрэгтэй. За ингээд хамтран орчуулж байсан номоо дуусгаж санаа амарсан тул блогоо үргэлжлүүлсү.

Junior Chamber International-ын Манлайллын академийн сургалтанд суусан бүх хүмүүстэй сайн найз нөхөд болж одоо ч заримтай нь холбоотой байдаг болсон. Нэг удаагийн сургалтад тус бүр 60 сонсогчтой 2 анги болж хуваагдаж тус бүр 2 өдрийн сургалтанд хамрагдсан билээ. Тэд 8 8 аараа баг болж, багтаа нэр өгч, зорилго тавьж, уриа зохиож, team building, leadership, time management, fish philosophy гээд голцуу манлайлал, менежментийн чиглэлтэй интерактив сургалтанд хамрагдав. Баг болж хуваагдсан залуус эцсийн өдөр томоохон төсөл санаачилж түүгээрээ тайлан, presentation хийж хоорондоо өрсөлдсөн юм. Сонирхолтой төслүүд олныг сэдсэн байлаа. Жишээлбэл Өвөрхангай аймагт улсын төсвөөс жилд 50 сая орчим төгрөгийг эмнэлгийн ор дэрний даавуу, хэрэгсэл, эмч сувилагчийн хувцасанд зарцуулдагийг нэг баг тогтоожээ. Харин "өртөг хямд" гэсэн шалтгаанаар Эрээнээс даавуу авч тэр даавуугаараа Эрээнд эмчийн хувцас, нөмрөгийг оюулдаг ажээ. Гэтэл Өвөрхангай аймагт ажил хайж буй 600 оёдолчин бий гэсэн тоо баримтыг ч тэд олсон байна. Өвөрхангайд тулгарч буй олон асуудлыг багууд сөхөн гаргаж түүний шийдлүүдийг олж байлаа. Сургалтын эцэст анх удаа 120-уулаа нэгдсэн энэ залуус нэгдэж чадсан энэ ололтоо үргэлжлүүлж, Өвөрхангайн Манлайлагч залуусын нийгэмлэгийг байгуулж ажиллахаар зориг шулуудсан гэнэ. Бидний зүгээс тэднийг цаашид дэмжиж ажиллахад татгалзах зүйлгүй болохоо илэрхийлсэн. Одоо тэдний хувьд зорьсноо хэрэгжүүлэх нь чухал билээ.

Залуусын итгэл зоригт урам орсон миний бие эдгээр залууст зориулж хэдэн ном УБ-аас замын унаанд захиж авчруулахаар шийдэв. Энэ дунд өөрийн хамтран орчуулсан "Дэлхий бөөрөнхий биш", хамтарч бичсэн "Интэрнэт хэрэглэгчийн гарын авлага"-aaс гадна ЭМОС клубын гаргасан "Амжилтад хүрэх гал эрмэлзэл", "Өөрийгөө хөгжүүлэх нь" гэх мэт 10 аад төрлийн номууд байлаа. Сургалтанд суусан нэг андын ажилтай танилцах зуур түүнтэй хамтарч ажиллах нь зүйтэй юм байна гэж ойлгосон юм. Энэ залуугийн ажилладаг компани гурилан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, аймгийнхаа 20 орчим сумд хүргэж өгдөг юм байна. Тийм ээ, алс хол сумуудад танзуур боов хүргэх зуураа бас хэдэн ном хүргээд тэндээ зарвал аштай юу даа. Энэ залуу ч хувиа авна, соёлын үр ч тэр хэрээр тархана шүү дээ. Ингээд Номун Далай дэлгүүрийн орон нутаг дахь анхны салбарыг байгуулах санаа төрөв. Дэлгүүрийн нээлтэд Өвөрхангайн залуус, сургалтад суусан анд найз нар маань өргөнөөр ирсэнээр барахгүй хямдралтай үнээр борлуулсан номын гүйлгээний дүн 500 орчим мянган төгрөгт хүрч намайг гайхашруулав. Тийм ээ, залуус номоор цангасан байлаа. 1, 2 дугаар арван жилийн дунд сургуулийн номын санд зориулж хэд хэдэн ном хандивлав.

Сургалт хийгээд УБ буцах байсан миний бие орон нутгийн сонгуультай танилцах үүднээс Арвайхээрт үлдэхээр шийдэв. Тун удалгүй сонгуулийн компанит ажил ч ид дундаа орж, Арвайхээр хот эгэл өдрүүдээс маш өөр уур амьсгалтай, ямар нэгэн үндэсний баяр болж байгаа ч юм шиг, баярын гэмээр ностарин дүүрэн. Харин ч сонгуулийн үеэр хамтлаг дуучдыг цуглуулж, яруу найраг унших гэх мэт олныг цуглуулсан урлаг спортын арга хэмжээ зохиож болохгүй гэсэн СЕX-ноос гаргасан дүрэм, журмын дагуу урд урд жилүүдээс маш тайван байгаа нь энэ гэнэ.

Монгол улсад ажилгүйдлийн хэмжээ сонгуулийн компанит ажлын үед л их буурдаг гэлтэй. Өвөрхангайчууд, ер нь хөдөө орон нутаг, аймгийн төвийнхөн сонгуулийн үеэр хийх ажилтай болж, гэр бүлийн орлого тодорхой хувиар нэмэгдэнэ. Өдрийн 5-15,000 төгрөгийн цалин авч сонгуулийн компанит ажилд ажиллах хөгшид, багш нар, эмч нар, төрийн албан хаагчид, мөн оюутнууд их. Оюутнууд болоод хөгшидийн ярианаас сонсвол энгийн үед ажил олддоггүй, харин тухайн намыг дэмжсэн дэмжээгүй гол нь цалинг нь бодож сонгуулийн компанит ажилд оролцож буй тухайгаа хуучилна. Тийм ээ, сонгуулийн үеэр л энэ хүмүүс ганц хоёр долоо хоног ажилтай болж байгааг нь бодоход харамсал төрмүй.

Арвайхээрийн зочид буудлууд бүгд битүү захиалгатай тул зочид буудлын өрөө олоход тун бэрх ажээ. Хаа сайгүй үнэтэй үнэтэй жийпүүд давхилдана. (Америкийн дундаж сэхээтнүүд ч бэлэн мөнгөөр авч үл дийлдэг энэ хүлгүүд Монголд маш их) Ихэнхи зочид буудал нь аль нэг намтай гэрээтэй, эсвэл тухайн нэр дэвшигчийн эзэмшилд байдаг бололтой. Тухайн нэр дэвшигчийн ажилдаг/ажиллуулдаг байгууллага, компаний ажилчид сонгуулийн компанит ажилд дайчлагдана. Аймгийн гал команд ч сонгуулийн үеэр их завгүй байсан болов уу. Юу гэвэл хотын өнгөтэй өөдтэй гэсэн самбарууд дээр бүх нэр дэвшигчдийн анонс хэмээх самбарыг өлгөх ажил тэднийг хэрэндээ завгүй байлгана.

Сонгуулийн компанит ажлын үеэр нэр дэвшигчдийн эсрэг сурталчилгаа мэр сэр нэлээд гарна. Хэн хэвлэсэн нь үл мэдэгдэх сонин сэтгүүл хэвлэгдэж, шөнийн цагаар айлын хашаан дээгүүр шидэгдэх бөгөөд өглөө нь хот даяар шуугиан тарина. Мөн АН болоод МАXН-ын сонгуулийн компанид ажиллаж буй хүмүүстэй ярилцах ахуйд хэн хэнийгээ нэлээд сайн муулах нь тодорхой. Жишээ нь эсрэг талын сурталчилгаанд явж буй машины дугуйн боолтыг сулруулсан тохиолдол нэлээд гарчээ. Үүнээс болж машин онхолдох асуудал ч ганц хоёр удаа болсныг нүдээр харсан гэрч ярьж байлаа. Үнэхээр харамсалтай! Үүнээс долоон дор юмс зөндөө болсныг үгүйсгэхгүй, яагаад гэвэл тэр зэргийн мэдээлэл надад олдохгүй шүү дээ.

Мөрийн хөтөлбөрийн хувьд АН-ын мөрийн хөтөлбөр надад илүүтэй санагдаж байлаа. Ядаж л тэд ард түмний санал бодлыг хүлээн авч мөрийн хөтөлбөрөө босгох ухаалаг сонголт хийсэн, зөв зүйтэй олон зүйлсийг тусгасан байв. PR, маркетингийн хувьд маш зөв зөв шийдлүүдийг хийж, МАXН-ын дэргэд илүү их хөдөлмөрлөж, бодож сэтгэсэн нь илт байв. Харин АН-ын мөрийн хөтөлбөрт ард иргэдэд уул уурхайн баялгаас олсон ашгаас 1 сая төгрөг өгнө гэсэн тэнэгдүү гэмээр амлалтыг анх сонсоод гайхал, цөхрөл төрсөн билээ. Дараа нь мөрийн хөтөлбөрөөс хуулахдаа гарамгай МАXН илүү мөнгө амлаж бүр тэнэгтэв. ЯАГААД эд ингэнэ вэ? гэсэн өөрийнхөө асуултад энд байх хугацаандаа хангалттай хариу олсон юм...

Өврийн сайхан хангай ба Арвайхээр

Өнгөрсөн 6 дугаар сард Өвөрхангай аймгийн Арвайхээр хотод JCI Mongolia-гийн Манлайллын Академийн сургалтыг зохион байгуулах ажлаар яваад тэндээ үлдэж Ардчилсан Намын сонгуулийн ажилд тусалж, хажуугаар нь орон нутагтай танилцах, мөн будлиантай явагддаг гэх сонгуулийн үйл ажиллагаатай танилцах сайхан завшаан гарав. Тийм ээ, Өвөрхангайн залуус шинэ мэдээлэл, урам зориг, эв нэгдэл, итгэл зоригоор "цангасан" байсан нь сургалт зохион байгуулах үед анзаарагдаж байлаа. 2 удаа явагдсан сургалтын эхний сургалтад 120 гаран хүн сууж, харин 2 дахь сургалтын бүртгэл явагдах үед 200 гаран хүн хандаж, нэгэнт суудлын тоо, заах багш, байр савын бололцооноос хамаарч 120 хүн л авах болсонд маш олон хүн сэтгэл гонсгор үлдэж байгааг харахад харамсалтай байлаа. Аймгийн төвийн шинэлэг, зориг тэмүүлэл дүүрэн, голцуу эмч, багш, хуүльч, төрийн байгууллагуудад ажилладаг энэ залуучуудын зарим нь сургалтад суух гэж сум хөдөөнөөс олон км явж ирсэн байхад 120 хүний тоонд багтаагүй зарим эмэгтэй нь энэ сургалтанд суух үнэхээр их хүсэлтэй байна гээд нулимсаа арчин зогсоход өрөвдөх сэтгэл төрж байлаа.

Багадаа хэдэн удаа зуны амралтаар аав, ээжийн төрсөн нутаг Баянхонгор аймгийн хангай нутагт эрүүл агаарт хөдөө амрах гэж машинаар явж үзсэн. Ээжийн хийж өгсөн хөх даалимбан тэрлэгийг өмсөөд, аавынхаа шляпан малгайг духдуулж, том гэгчийн шар дурдан бүс зүүгээд, Эрхүүгээс авчирсан гэх шинэ бакалан гутал өмсөнө. Миний мал маллах гэж юу байхав дээ, охид голцуу үеэлүүдтэйгээ хамт өглөө сүү саалийн үеэр тугал татаж, ууланд гарч гишүү түүнэ, заримдаа өдөржин үхэр тууна, орой нь айраг бүлнэ. Айлын эрх хүүхдийг мориноос чиргүүлдүүлээд юүхэв гээд намайг морь унуулдаггүй байлаа. Хааяа гуйж гуйж нэг унадагсан. Харин 4-р анги төгссөн зун голдуу үхэр тууж өнжсөн, үеэлийнхээ хамт зунжин үхэр туухдаа англи хэл үзэж, өдөрт 10 үг, заримдаа 20 үг цээжилсээр 500 ширхэг англи үгтэй УБ буцсан нь тэр зун хамгийн том богц байжээ. Ингээд 5 дугаар анги төгссөн жилээсээ хойш 15 жилийн дараа анх хөдөө явж байгаа нь энэ.

Өвөрхангай үнэхээр сайхан байгальтай юм аа. Тийшээ очих замыг давгүй сайхан тавьсан ч энд тэндээ нүх ихтэй тул өөрийн эрхгүй болгоомжлол төрнө. Элсэн тасархай, Онгийн гол өнгөрөөд уул хад, ногоон зүлгээр чимсэн үзэсгэлэн төгс нутгийг харахуйяа сэтгэлд нэг л онцгой. Нийт 6 цаг давхиад Арвайхээр хотод ирлээ. Хүүхэд байхдаа харж байсан жижиг хот хэмжээний хувьд бараг хэвээрээ, харин зочид буудал, банкны салбарууд, дэлгүүрүүд нэмэгджээ. Ер нь хуучны социалист нийгмийн үеийн аймгийн төвийн өнгө төрх, үнэр хэвээрээ.

Нутгийн зөвлөлийн ордны том талбайн өмнө машинаа паркаллаа. Талбайн дунд нэгэн гэрэлт хөшөө байхуйг очиж сонжвол Монголын хамгийн анхны ерөнхий сайд Сайн ноён хан Т.Намнансүрэн, мөн ерөнхий сайд Пэлжидийн Гэндэн гуайн гэгээн дурсгалд зориулж, нэрсийг нь Монгол бичгээр шивсэн чулуун хөшөө байлаа. Их хүмүүсийн чулуун дээр сийлүүлсэн төрхийг харан зогсохуйд цээжинд хүндэтгэл хайрын гал асах сацуу П.Гэндэн гуайн шударга бус хэлмэгдүүлэлт, ЗХУ-д хэрцгийгээр цаазлуулсан явдал санаанд орж зүрхний угт гуниг төрүүлнэ.

Ингээд сургалт явуулах байр сав олж, бүртгэлийг орон нутгийн Худалдаа Аж Үйлдвэрийн танхимд хийлгэхээр болж, нутгийн ФМ радио, телевизээр зар явуулав. 3 хоногт хийх ажил үндсэндээ эхний өдөр дуусчихав. Учир нь Арвайхээрт ажил амжуулахад их амар юм. Өдөрт 10 байгууллагаар орох ёстой байсан ч ажил амжина, яагаад гэвэл бүгдээрээ л хэд алхамын зайтай, голдуу дээр дурдсан талбайг тойрч байрлана. Харин УБ-т бол маш их цаг авах ажил болох нь тодорхой.

Нутгийн зөвлөл буюу хуучнаар Аймгийн захиргааны өмнөх талбайг тойроод сонгуульд оролцож буй хүмүүс, нам эвслийн уриа лозунг, хотынхны ярьж хэвшснээр бол анонс гэх самбарууд хаа сайгүй. Ер нь хамгийн олон, хамгийн том анонс өлгөсөн нам, эсвэл нэр дэвшигч ялчих гэж байгаа юм шиг л. Нууцгүй хэлэхэд үе үе энэ нь эргээд Мао Зэдунг, Ким Ир Сен, Цэдэнбалыг санагдуулна. (Бидний үеийнхэн азтай гэж би хувьдаа боддог. Яагаад гэвэл бид коммунизмын шувтарга үед буюу 70 аад оны сүүл, эсвэл 80 аад онд төрсөн, сүүлчийн Могикан гэдэг шиг хамгийн сүүлчийн пионер болж үзсэн, бас Хонхны дууг амьдаар нь сонсож, картны бараанд оочерлож, Кока колаг одоо төрж буй хүүхдүүдээс арай өөр мэдрэмжээр ууж таньсан, приставка, холливүүд, МТV, Интернэт гэгч зүйлстэй анх танилцаж, ардчилалын үр шимээр баруунд гарч боловсрол эзэмших бололцоо олдсон цаг үед өсч торнисон гэдэг утгаараа бидний үе их азтай, бас хариуцлагатай...)

Арвайхээрт мэдээж олон ресторан, клуб байхгүй. "Isabelle's" гэдэг сонин нэртэй зоогой (бүр сүши мэнютэй шүү :), бас "Aлтан холбоо" гэж зоогой (ресторан) бий. Xоол нь бол УБ-ынхаас хамаагүй хямдхан, гэхдээ гоц сайн биш нь тодорхой. Ганцхан том шөнийн клуб бий бөгөөд үүнийгээ "New Leader" гэж нэрлэжээ. Ер нь бол их сонирхолтой нэр сонгодог хүмүүс юм гэж бодогдохоор :)

Ерөнхийдөө дунд сургуулийн удирдлагаас авахуулаад театрын дарга, цаашилбал бүх удирдах албан тушаалыг МАXН-ын гишүүд эзэлдэг гэнэ / юм байна. Хүмүүсийн байгаа байдал, харьцаанаас хуучны соц орны үнэр ханхална. Хамгийн хачирхалтай нь орой 8 цагт бүх дэлгүүр хаана. Бүх ресторан (нөгөө хөгжилтэй нэртэй 3 газар, бас бусад жижиг пабууд) 11 ээс хаана. За архи, шар айргийг 8 аас хойш заруулахгүй гэдэг хуультай дүрэмтэй бол ойлгож болж байна. Гэтэл бусад хүнсний барааг энэ хотод 8 цагаас хойш авах боломжгүй байна гэдэг бол ёстой ойлгож болмооргүй зүйл санагдлаа. Хүн 8 цагаас хойш гэртээ хүнс цуглуулж яагаад болохгүй гэж, эмэгтэй хүний сарын тэмдэг ирвэл яах вэ?

Нэг удаа Алтан холбоонд сонин уншаад, тухтай нь аргагүй өдрийн ундаа идээд сууж байлаа. Ер нь хотын соёлтой, боломжын ажил эрхэлдэг, мөнгөтэй хүмүүс энд хооллодог гэж нутгийнхан ярих. Гэтэл рестораны корридороос орилох чимээ гарахад нь гүйж очвол нэг 30 гаран насны залуу 50 гаран насны эрийг юу юугүй зодож нүдэж байхыг харлаа. Аль алинаас нь архи үнэртэнэ. Тэнд байгаа хүмүүсийн хэн нь ч тэр хүнийг салгах янз алга. Би очиж "aхмад хүнийг битгий ингэж зод", "одоо боль, бид тайван хоолоо идмээр байна" гэж гуйлаа. Зодож буй залуу намайг "чи хэн юм?" гэсэн шинжтэй эргэж нэг том харснаа зогтусч, арай зөөлрөв. Гэхдээ л түүний уур хилэн дотроо багтаж ядаж буйг, харах царайны мунхаг хүн болохыг хараад энэ хүнтэй юу яриад ч хэрэггүйг ойлголоо. Ресторанд ажилладаг охид, менежерийг харж байхад ийм зүйлд хэдий нь дасал болсон шинж нүдэнд илт. Цагдаа дуудахыг олон удаа тэдэнд сануулсан боловч хэн нь ч дуудсангүй. (УБ хотод ч мөн ялгаагүй, ийм явдал их) Ингээд хэдэн ширээ дамжиж гүйж байж арайхийж цагдаагийн газрын дугаарыг олж авч цагдаа дуудлаа. Энд тэндгүй байнга холхилдох цагдаа нар бодсоноос нэлээд удаж ирэв. Зодож ханасан залуу VIP өрөөндөө ороод хэсэг хүмүүстэй тухтай нь аргагүй хоолоо идэж суух. Ингээд би цагдаа нарт энэ хүнийг торгох, бас эрүүлжүүлэхэд хийж, зодуулсан хүний хохирлыг барагдуулах ёстой тухай ярьж гарлаа. Ер нь хүн зоддог танхай этгээд, бас цагдаа нар намайг танихгүй хэлээр ярьж байгаатай адил хачирхсан байдлаар л харах. Ингээд аргагүйн эрхэнд энэ хүнийг аваад явсан боловч хүмүүсийн ярихнээ энэ хүн тэнд нэг их удахгүй суллагдана гэнэ. Яагаад гэвэл хот маш жижиг тул хүмүүс бие биеэ сайн таньдаг, нэг таньдаг хүндээ хэлээд зүгээр суллагдаад явах нь тодорхой гэнэ. Зодсон нөхөр нь ч ийм зүйл байнга хийдэг танхай нэгэн гэнэ.

Тэгэхээр дээрх үндсэн ажлаа хийдэггүй цагдаа нар ямар ажилдаа сайн гээч? Тэд ресторан, клуб хаагдахаас өмнө наад зах нь 10 минутын өмнө 5-ааc 10 -уулаа ирж хотын захирагчийн гаргасан үүрэг нэрээр тэнд байгаа хүмүүсийг хөөж тууж, хаалгыг нь бариулах ажилдаа үнэхээр гарамгай! Нэг удаа 22:50 ын үед ирээд бүх хүмүүсийг тонилохыг шаардав. Цаг 23 цаг бус 22:50 болж буй тухай би тэдэнтэй маргав. 23 цагаас хаалга барих ёстой болохоос та нар хоолоо идэж буй хүмүүсийг хөөх эрхгүй талаар олон удаа хэлээд ойлгох царай алга. Хүний эрх, ардчилалын үнэт зүйлийн тухай ярихад тэд дэмий л зогтусч гайхан харна. Олон зүйлд амаа хамхиулж эгдүү нь хүрсэн, надад уурласан цагдаа нар 2 хоногийн дараа уг рестораны лицензийг хурааж санаагаа амраажээ. Мэдээж энэ рестораны эзэн гайгүй танилтай нэгэн тул лицензээ өдөрт нь бас буцааж авсан байна, мөн бусад рестораныг хаасны дараа эднийхийг ирж хааж байх тухай "гэрээ" хийсэн тухай үйлчлэгч охиноос дууллаа. Хэхэ. Ер нь цагдаа нар орж ирж зандарахад эд нартай юм яриад нэмэргүй гэсэн янзтай хүмүүс гүйхээгээрээ гарч буйг, ард иргэд нь бүр номхон дөлгөөн гэж жигтэйхэн, мөн цагдаа нар тэдний биед дуртай үедээ хүрч түлхэж, зүгээр байхад нь эрүүдэж, дээрэлхэж байхыг харахад хачирхахаас илүүтэй огиудас хүрмээр!

Дээрх байдлыг харахад Арвайхээрт бяцхан хэмжээний коммунизм нүүрлэсэн нийгэм мэт санагдаж билээ. Залуусын эрх чөлөө боомилогдсон мэт санагдсан. "Арвайхээрт мөнгө үрэгддэгүй юм, нэг бодлын амар газар" гэж Арвайхээрт танилцсан нэг найз маань ярив. Би түүнд хэлэв, "Угаасаа очих, хийх зүйл байхгүй газар юундаа ч мөнгө үрэх билээ. Уг нь мөнгө үрэгдэж болдог газар байвал энэ хотын хөгжилд хэрэгтэй юм даа."

Үргэлжлэл бий...

Цахим Өртөө Холбоо ТББ-аас төр засгийн эрх баригчидад хандаж гаргасан УРИАЛГА

Дэлхийн өнцөг булан бүрээр тархсан Монгол туургатны

Цахим Өртөө сүлжээний дэргэдэх Цахим Өртөө Холбоо ТББ-аас

төр засгийн эрх баригчидад хандаж гаргасан

УРИАЛГА

2008 оны 07 сарын 01-ний өдөр болсон иргэд, сонгогчдын тайван жагсаал цуглаан нь сүүлдээ хүчирхийлэл халдлагын үйл ажиллагаа болж хувирсныг Цахим Өртөө Холбооны бүх гишүүд бид эрс буруушааж байна. Үүний уршгаар энгийн иргэдийн амь нас хохирч, тэдний эд хөрөнгө, Монголчуудын урлаг, түүх соёлын үнэт зүйлс устан үгүй болсонд Цахим Өртөө Холбоо ТББ гүн харамслаа илэрхийлье.

Болж өнгөрсөн энэ бүх үйл явдалд зүгээр нэг харамсаад өнгөрч хэрхэвч болохгүй юм. Бид зөв дүгнэлт хийж, гарцаа зөв олох ёстой. Ард түмний амьдрал өдрөөс өдөрт доройтож, нийгэмд шударга бус, хариуцлагагүй, ёс суртахуунгүй байдал хавтгайрсан нь энгийн иргэдийн дотор бий болсон улам бүр ихэсч буй бухимдлыг хүнлэг бус зэрлэг авираар тэсэрч гарахад хүргэлээ.

Ард түмэнд үндсэн хуулиар олгогдсон эрхийг хэн нэгэн төрийн дээд албан тушаалд санаархагчид зөрчин, сонгуулийн дүнг будлиантуулснаар шударга сонгууль, шударга ёсонд итгэх иргэдийн итгэл найдварыг хөсөрдүүллээ. Улс төрийн намуудын хариуцлагагүй амлалт, иргэдийн саналыг мөнгөөр худалдан авах явдал хирээс хэтэрчээ. Бүх нийтийг хамарсан намчирхлын эрүүл бус үзэгдэл, төрийн эрх мэдэлтнүүдийн албан тушаалаа урвуулан ашигласан, хээл хахууль авсан, байгалийн баялаг, газар нутгаа лиценз нэрээр замбараагүй тараасан, байгаль орчныг сүйтгэсэн, хордуулсан зэрэг явдлуудын улмаас хуримтлагдсан нийгмийн бухимдал дээр энэхүү сонгуулийн булхай галд тос нэмсэн хэрэг болов.

Сонгуулийн будлиантай холбоотойгоор дэгдсэн дээрх үйл явдлын эцсийн үр дүнд энгийн ард иргэд хохирон үлдэж байгаа нь нэн харамсалтай байна.

Үндэсний аюулгүй байдалд аюул занал учруулж болзошгүй хэмжээнд гүнзгийрсэн системийн энэ хямралын үед харьяалагддаг нам бүлгийнхээ, тэр тусмаа хувийн цаг зуурын явцуу эрх ашгаа урьдал болгох биш, улс үндэстнийхээ хувь заяа, язгуур эрх ашгийн үүднээс асуудалд өргөн хараатай, уужуу хандаж үүссэн бүх гажуудал, согогуудыг үндэс ёроолоос нь засан эрүүлжүүлэх дорвитой, зөв арга хэмжээ авч ажиллахыг УИХ, ЗГ болон улс төрийн нам, эвслүүдэд уриалъя.

Эх орныхоо хөгжил дэвшил, нийгмийн өөрчлөлт шинэчлэлтэд хувь нэмрээ оруулан ажиллаж, тэмцэж буй иргэд, залуусыг аливаа намын харьяалал, улс төрийн үзэл бодлын ялгаанаас үл хамааран Цахим Өртөө ТББ дэмжиж ажилладаг билээ. Эдгээр залуусын дунд манай байгууллагын гишүүд ч олон бий. Иргэний Хөдөлгөөний Намын дарга Ж. Батзандан ч тэдний нэг. Ж. Батзандан болон түүний хамтран зүтгэгч О. Магнай нарыг баривчлан хорьсоор байгаа нь тэдний эрүүл мэндэд ихээхэн эрсдэл учруулж байгаад манай байгууллагын гишүүд санаа зовниж байна. Нөгөө талаар өмч хөрөнгө галдан шатаасан, устгасан үйл ажиллагаанд тэд оролцсонгүй. Иймд тэднийг шалгах шаардлага байгаа бол намын нөхдийнх нь батлан даалтад гаргаж, цагдан хорихгүй байхыг холбогдох байгууллагуудад уриалж байна. Асуудлыг ард түмний эрх ашиг, шударга ёсонд нийцүүлж, хуулийн хүрээнд шударгаар шийдвэрлэнэ гэдэгт манай байгууллагын гишүүд итгэлтэй байгаагаа илэрхийлж байна.

Цахим Өртөө Холбоо ТББ
2008-07-17
Улаанбаатар хот

Гэрэл тасраад, ирсэн нь буюу sleepless in UB

Сүүлийн үед байнга гадуур ажилтай, орой нь партидсаар гэртээ олигтой амарсангүй. Харин өчигдөр өдрийн турш гэртээ ганцаар амарч, ном уншиж, бас жаал Интернэтээр зугаалж, цахим худалдаагаа хянаж, имэйлийн Инбоксоо цэвэрлэж өнжив. (би gmail хэрэглэдэг. ер нь үнэхээр тасархай л даа. Хэдэн ч имэйлийг форвард (даялуулах) хийж, бас филтер (шүүлтүүр) хийж, хэзээ ч устгахгүйгээр ангилж болдог, бас google talk нэмэгдсэн нь яахууг тас цохих гол шалтгааны нэг болсон. Ижил харилцагч, ижил subject -тай имэйлүүд нь conversation болж хураагддаг нь үнэхээр мундаг шийдэл шүү. Жимэйлийн монгол орчуулгад хааяа оролцдог байсан боловч одоо тэгэх цаг хомс болж дээ. Хэн бүхнийг жимэйл хэрэглэхийг уриалсу. Гүүгл яахууг олон талаараа цохиж байгаагийн илрэл нь most user-friendly interface буюу human-computer interaction-ы сонгодог шийдэл болох нүд үл эрээлжлэх, энгийн бөгөөд функц сайтай бүтэц нь.) Бас хувцасаа угааж, тоосоо соруулж, гэрийнхээ шалыг угаалаа. Хэхэ, ер нь үе үе аяга угаах хоббитой л доо. Харин шал угаалгүй хэдэн жил болсоныг бүү мэд... Тэгж байтал тог (ток?) тасарлаа... Гэрт лаа алга. Хав харанхуй гэрт хүн юу хийж бүтээх вэ? Унтах. Гэтэл миний нойр хүрэхгүй байна. 30 минут дээшээ харж хэвтэж, элдвийг бодлоо. Цаг үдшийн 9-г цохилоо. Ийм байдлаар хэдэн хором ч цааш байж сууж үл чадан сниккерсээ өмсөөд лаа авахаар дэлгүүр гарав. Тог тасарсан тухай ээж байнга ундууцан ярьдаг авч намайг байхад тог тасарсныг санахгүйг бодвол би гэртээ сүүлийн хэдэн сар өглөө гараад л шөнө ирдэг байсантай холбоотой биз. Гадаа тас харанхуй. Харин мэдсэн юм шиг монголд зарагддаг тамхины асаагуурууд бүгдээрээ ардаа гар чийдэнтэй нь гайхалтай. 2 ч мухлагаар ортол "лаа зарагдаад дууссан" хэмээн таньдаг худалдагч эгч нар эелдэгээр хэлэв. Би хоцорсон бололтой...

Ядаж лаа байсансан бол уншиж байсан номоо дуусгахсан, гэвч 8 давхарын харанхуй гэртээ лаагүй орвол юу ч хийх бололцоогүй болохоо ойлгов. Энэ хооронд хэдэн арван хүүхэд хичээлээ хийж чадахгүй, хэдэн арван хүн ажлаа алдаж байгаа бол гэж бодлоо. Нэгдүгээр хорооллын оросуудын барьсан 9 давхаруудын нэг орцонд 36 айл байдгийг тооцвол зөвхөн манай байранд гэхэд 10 орц * 36 айл * 4 хүн (дундаж ам бүл) = 1440 хүн. Миний эргэн тойрон лав 10 орон сууц гэрэлгүй байхыг бодолцвол нийт 14400 хүн. Дунджаар 3 цаг тог тасарчээ гэж үзвэл манай энэ хавийн хөршүүд 43200 цагийг үр ашиггүй өнгөрөөхнээ. Бурхан минь гэж. Эрдэнэт хүмүний бүтэн 1 цаг ямар их үнэ цэнэтэй билээ. Гэхдээ яая гэхэв, нэг л өдөр Монголд тог тасарахаа болино буй заа. Ер нь хараад байхнээ хотын төвөөр тог тасарах нь арай л бага мэт, бодвол улсын нийслэл хотын төв, downtown юм чинь арга байж уу дээ... гэх мэтийг бодсоор нэг л мэдэхэд таксинд суужээ. Хэхэ, 3-р хороололд байгаа буурай аавындаа эсвэл энүүхэнд ойр байдаг нагац ахындаа очиж арай үр бүтээлтэй цагийг өнгөрөөх нь зөв гэж бодлоо. Миний хувьд тоггүйгээр хэдэн цаг болно гэдэг нь яг л ''I cannot afford it" гэдэгтэй адил, надад хэтэрхий үнэтэйднэ. Ядаж л тэнд Интернэт байгаа, эсвэл телевизээр Барак Обамагийн сонгуульд хэлж байгаа үгсийг манай УИХ-д нэр дэвшиж буй мундаг мундаг хүмүүсийнхтэй харьцуулж үзэж болно. Хэхэ. Ахындаа ирлээ. Таксинд 500 төг өглөө. Not too bad! Уг нь ойрхон л доо, гэхдээ алхвал замд ''аюултай'' хүмүүстэй таарчих вий гэж битүүхэн санаа зовсоных. Ер нь 500 төгрөгөөр авах юм Улаанбаатарт ховор болсон. Таксигаар 1.2 км явах эрх, бохь, ширхэгийн тамхи, маш муу чанарын ундаа, эсвэл нэг ширхэг бууз авч болох байх. Бас хуучны Атар талх, бодвол автобусанд 1 удаа суух эрх авч болно. Энүүхэндээ гэхэд кока колагийн бүтээгдэхүүн монголд америкаас илүү үнэтэй. Үхрийн маx ч гэсэн! 40 сая малтай байж шүү! Айл болгон импортоор ирсэн Моnmilk уухыг нь яана! Бааранд, ресторанд байгаа үйлчилгээ, бүтээгдэхүүн нь дэлхийн статустай гэгдэх Чикагогийнхтай ойролцоо байдаг нь үнэхээр гайхалтай. За үл хөдлөх хөрөнгийн тухайд бол ярихын хэрэггүй. Монгол бол үнэхээр дэлхийн статустай хот болоход маш ойрхон, ер нь юмны үнээрээ бол бараг оччихсон байна шүү. Энэ хөгжлийн индикатор мөн үү?

Аnyways, нагац ахынхантайгаа жаал буу халж суулаа. Нөгөө өрөөнд одоогоор ажилгүй, сургуульгүй суугаа үеэл дүүгийн маань талаар ярьж байна. Сингапур, Бээжин руу 2 ч удаа суралцах гэж яваад дундаасаа хаяад ирсэн нөхөр. Хэд хэд уулзахдаа ахын зүгээс зөвлөж, хатуухан үг хэлээд авсан юмсан. Удахгүй Япон явах гэж байгааг нь сонсоод өмнөөс нь тун ч их баярлав. Тийм ээ, ядаж Токиод гүйхээгээрээ завгүй байдгаараа алдартай япончуудаас цагийн мэдрэмж, цагийн менежмент, зарчимч, зорилготой амьдрах арга ухааныг суралцаж, 1 цагийн үнэ цэнийг мэдрээд авбал... Ер нь Монголд завгүй, хийж бүтээж буй хүмүүс их ч цагийн мэдрэмжгүй, хийж бүтээх нөөц бололцоо хумигдмал хүмүүс маш олон бор хоногийг ''тоггүй мэт'' өнгөрөөж байгаа нь харамсалтай... Ямар олон зуун мянга, сая цагийг Монголчууд бидний зарим хэсэг үр бүтээлгүй өнгөрөөж байна вэ??? Үнэхээр том хяслан, үнэхээр том гашуудал шүү... Хоноод яв, хоноод яв гэх эгчийнхээ үгээс үл гаран том өрөөнд нь ор засуулаад жаал телевиз үзэж хэвтэв. С1-ээр 2006 оны ДАШТ-ний Солонгос-Францын хөл бөмбөгийн шигшээ тоглолтыг дахин үзлээ. Айхтар ''улаан чөтгөрүүд'' Зиданы эсрэг нэг гоол хийчихсэн шүү тэр жил! Xарин миний төрсөн өдрөөр давхцсан Итали - Францын аваргын төлөөх тоглолтод Зидан их том алдаа хийж билээ. Энэ жилийн Аваргуудын лигийг Тринити хэмээх нэгэн бааранд цугласан 200 гаран Монгол залуустай хамт хоолой сөөтөл орилж үзээд өөрийн дэмждэг Манчестер Юнайтедийг ялахад баярласандаа нулимс унагаж, хоорондоо тэврэлдэн үсчсэн бид үүрээр баарнаас гараад алхахдаа хэчнээн урамтай байв. Домогт Роналдо... за тэр ч яахав... Fox News Channell -aaр Барак Обама ялахад цөөхөн цаг үлдэж буй, түүнд тус мужын хүн амын 6 гаран хувь нь уугуул Индиан овогтнуудтай, хүн амын 70% нь сонгууль өгдөг идэвхитэй Монтана муж, бас Соуф Дакота мужынхан маш их итгэл хүлээлгэж буй тухай, early polls-оор тэр Хиллари Клинтоныг ялж буй тухай сайхан мэдээ сонсож, Карл Рөүвийн комментарийг сонслоо. Хилари Клинтон дэд ерөнхийлөгч болж Барак Обамаг дэмжих бололцоотой г.м мэдээг сонсов. Браво, урагшаа Обама! Ялна гэж найдаж байлаа шүү!... Ингээд Америкийн түүхэнд анх удаа хар хүн ерөнхийлөгчийн суудалд намаа төлөөлөн өрсөлдөх нь бараг л тодорхой болж байна... Хиллари ч анхны эмэгтэй гэдгээрээ түүхэнд үлдэх байсан авч тэрээр хэрэв дэд ерөнхийлөгч болвол анхны эмэгтэй дэд ерөнхийлөгч болох юм. Энэ 2 мөн гайхамшигтай баг болно доо! Бүгд найрамдах нам бус харин Ардчилсан Нам өөрчлөлт авчирч чадна гэдэгт би итгэж байна!... Шөнөжин зурагт үзээд нойр эс хүрэв. УБ-т наран ургаж үүр цайлаа. Хувцасаа өмсөөд гэрийн зүг алхахаар шийдлээ. Гадаа гайхамшигтай сайхан байв. Шувууд жиргээд л, анир чимээгүй, ганц 2 машин гараашаасаа гарч буй харагдана. Өсөж бойжсон 1 дүгээр хорооллынхоо дундуур би ингэж алхалгүй 9 жилийг ардаа үджээ. Сэтгэл маш их хөдөлж, өглөөний агаараар дүүрэн амьсгаа аван гэрийн зүг тайван алхав. Сурагч байхдаа ингээд л алхдагсан... Цэцэрлэгийн хашаануудыг дундуур нь хуваагаад заримд нь машины зогсоол, заримд нь байшин барихаар зэхэж буй бололтой. Нэг тааруухан тагзан дээр ''МАXН-н тэддүгээр ҮҮР'' гээд хаяг хаджээ. Жаахан алхаж байтал 19 дүгээр байрны нэг орцны дээвэр дээр ''АН-ын тэддүгээр ҮҮР'' гээд бас хаяг тавжээ. Хэхэ, сонгууль эхэлж дээ, эхэлж. Энэ зун сонин хачин юм их үзэх байх даа. Хөөрхий багадаа алхаж өссөн гудамжууд барилгын шороогоор булагдаж, ихэнхи хэсэгтээ маш их хагарчээ. Намайг 6 настай байхад буюу 87 онд ашиглалтад орж байсан энэ хороолол ямар сайхан хороолол байлаа даа. Одоо ч байшингуудын өнгө нь утаанд хөө болоод бас нэлээд ганджээ. Хаа хааяа мод үзэгдэнэ, бас орцнуудын хажууд шинэхэн тарьсан моднууд харагдах нь сайхан. Бас сайн зүйл гэвэл орцууд нь хуучнаа бодвол овоо цэвэрхэн болжээ. Бодвол хүүхдүүд орцонд цуглахын оронд Интернэт кафед суух гэх зэрэг хуучин бидний үед байдаггүй олон зүйлс шинээр нэмэгдсэнтэй холбоотой байх. Анх бэлтгэл ангид орж байсан 82 дугаар сургууль, гоц авъяастны 93 аас шилжиж ирээд суралцсан орос 83, бас сүүлд гүнзгий ангиудыг нэгтгэхэд шилжсэн 86 буюу Ирээдүй цогцолборын 1 дүгээр байр гээд бүгд замд дайралдав. Бүрэн дунд сургууль төгсөх гэж яасан ч олон сургууль дамжаа вэ дээ? Хожим Айдахо мужид суралцсантай нийлүүлвэл нийт 5 дунд сургууль дамжжээ, хэхэ. Бүгд л өөрийн гэсэн онцлогтой байсан даа. Сургуулиудаа сайн ажиюу гэвч янз бүрийн байшин их баригдаад заримдаа нүдэнд саад болно. Глобал СИО-гийн сүүлчийн дугаарын дундуур анх крилл А үсэг заасан Сайнбаяр багш маань (надтай ижил нэртэй, эмэгтэй хүн) залгахад сэтгэл хөдлөсөн гэж жигтэйхэн. Тийм ээ, би 82 дугаар сургууль дээрээ очиж, багштайгаа, бас тэнд одоо сурч буй сурагчидтай уулзах ёстой...

…Маргааш эхлэх шинэ ажил, хамт олноо төсөөлж, яагаад ч юм Монголдоо анх удаа ажиллахаар болж байгаагаа бодохоор сэтгэл догдолж, сэтгэлд нэг юм тээглэнэ… 6 дугаар ангиасаа 10 дугаар анги төгстлөө чөлөө заваараа аавынхаа барилгын компанид засварын ажил хийж, обойны цавуу найруулж, цонх будаж, ханын цаасыг бол мэргэжлийн түвшинд нааж хааяа ''халтуур'' хийдэг байсансан. Ажил хийвэл ам тосдоно гэхчээр тэрүүхэндээ л ганган хувцаслачихдаг, халаасандаа мөнгөтэй явдаг сурагч байж дээ. Хожим энэ ажлын туршлага маань харьд ажиллаж, сурч, амьдрахад, Чикагогийн тэнгэр баганадсан барилгуудын оргил өөд мацахад минь хамгийн том суурь эрдэм болсонд холч ухаант аавдаа баярладаг. Тийм ээ, өнөөдөр чамайг сайхан өглөө угтаж байна. Шинээр баригдаж, будаг ханхалсан оффистоо очоод, aжил дээрээ хэрэгжүүлмээр хэд хэдэн санаа олсондоо баярлаж тархиндаа тэмдэглэж авлаа...

Ингээд би гэрийнхээ гадаа ирлээ... Цаг өглөөний 6 AM дөхжээ. Орцны цэвэрлэгч Удвал эгчтэй урдын адил гадаа хог шүүрдэж байгаатай таарлаа. Үнэхээр ажилсаг хүн шүү! Манай орцны үүдийг сахиж хамгаалахаас гадна 9 давхар орцны давхар болгоны шалыг угааж, тоймгүй олон шат цэвэрлэж, бас гадаа хогийг байнга шүүрддэг! Тийм ээ, өнөөдөр би ч гэсэн шинэ ажлын өдрийг угтахдаа урам зориг дүүрэн байна, яг л тань шиг урдах ажлаа сайн хийхийг хичээх болно! “Сайн уу, ээж ээ, хүү нь гэрт тог байхгүй болохоор жаал дэмий тэнэж байгаад ирлээ. Обама ялчихжээ! Гэрт бас тог ирчихсэн байна гээч! :)“

Өглөөний мэнд, миний Улаанбаатар!

Sleepless in UB,
6/3/08-8:53 АМ

Монгол бол Улаанбаатарын утаа биш...

Блог дээр сүүлийн 2 бичлэгт санаа оноогоо үлдээсэн N&D, RastaVirus, sanakae, NNN, Amar, Боорчи, gegeen, M-hyyhed, Bebe, Tsaagii, saika kamikaze, Сумбаа, ganga, manson, Undarmaa, Od, Амар, Нараа, болоод бусад Anonymous андуудад чин сэтгэлийн угаас гүн талархал илэрхийлье!!! Бас нэр дурдагдаагүй зарим хүмүүсийн (жишээ нь Болор, Хулан, Болд андууддаа) хувийн имэйл хаягаар "Монгол ямар байна?", "Очсон нь дээр үү?" г.м асууж тодруулсан зүйлст хариу болгооё.

Тийм ээ, бидний нөхөд харь нутагт эрдэм, эрдэнэ өвөрлөж амжсан бол эх нутагтаа ажиллах төгс бус ч сайхан цаг үе ирж байна гэж үзээд буй.

Монголын нийгмийн бүх салбарт ер нь маш олон эерэг өөрчлөлтүүд төрөл бүрийн (удаан, хурдан, мөлхүүр, огцом) хурдаар өрнөж, улс орон маань хөгжиж дэвших үе шатандаа яваа юм байна. "Дэлхий бол хавтгай" гэгчээр доор бичсэн уриалгадаа "заавал эх орондоо баймааж хийж бүтээнэ" гэж хэлэхийг зориогүй билээ. Хэрэв тийм бол хэт өрөөсгөл ойлголт болох нь тодорхой. Хүн ер нь хаана илүүтэй үр бүтээлтэй, хаана илүүтэйгээр нийгмийн болоод хувийн баялгийг буй болгож чадаж байна, хаана өөртөө болоод бусдад үр нөлөөтэй байж чадна тэр газраа амьдарсан нь дээр байх. Чухамдаа, бид Мерседес Бенз, Порш гэдэг ч юм уу аливаа нэг авто тэрэг байлаа гэхэд бид хаана 100 + км/цаг -ийн хурдтай давхиж чадах буюу ашигт үйлийн коэффицент өндөртэй байна, тэр газраа байх нь дээр гэж хувьдаа үздэг. Улаанбаатарт 150 км/цагийн хурдтай давхих бололцоотой сайхан Мерседес хэрнээ давхих нөхцөл бололцоогүй, зөвхөн 25-40 км/цагийн хурдтай давхиж нөөц бололцоогоо бүрэн ашиглаж чадахгүй байгаа бол тэр хүн өөрийнхөө потенциал, ур чадвар, нөөц бололцоог бүрэн гаргаж, ашиглаж чадах тэр газарт очиж, илүү үр бүтээлтэй ажиллаж, сурч мэдэх, салхи сэнгэнүүлэн "давхих" нь дээр байх л даа. (энд би хотын замын хурдны дүрэм зөрчих тухай яриагүй шүү, хэхэ:)Тэгэхээр хүн Нью-Йорк, Токио, Бангкок, Сингапур, Шинэ Дели, Стокхолм, Парист ажиллаж амьдарсан хэрнээ монголдоо байгаа хүмүүсээс ч илүүтэйгээр Монголынхоо хөгжилд өндөр хувь нэмрээ оруулж байж болно шүү дээ. Тийм жишээ ч бидний эргэн тойронд мундахгүй их бий. Гадаадад байгаа Монголчууд эх орондоо эдийн засгийн болоод оюуны бусад хэмжигдэшгүй (intangible) хөрөнгө оруулалтыг асар ихээр байнга, зогсолтгүй оруулж байдгийг та бид сайн мэднэ. Ашигт үйлийн коэффицент харь оронд илүү байх магадлал маш өндөр, үүнийг бидний сүүлийн 10 жилийн түүх гэрчилж байна. Гэхдээ асуудлын гол нь нэгэнт хийх зүйлээ хийсэн бол эх орондоо ирж ажиллаж амьдрахад сайхан болж буй цаг үе ирж буй буюу "хур борооны үүлс" хуран байгааг нүдээр олж харлаа. Миний хувьд насныхаа 3/1 буюу 9 жил гаран хугацаанд харьд байсан нь одоогоор хангалттай юм, тиймээс ч Монголдоо үлдэхээр шийдсэн. Хавтгай дэлхийн ачаар хэдэн сар Чикаго дахь ажлаа VPN холболтоор хийж, цалингаа аваад явж болсон нь эргээд Монголын маань бодит хөгжлийг харуулж байна. Энэ холболт Өмнөговь аймгийн Даланзадгад хотод байлаа (угаасаа байгаа) гэж үзвэл тухайн хүн Даланзадгадад байх зуураа Нью-Йорк дахь оффисийнхоо компьютерт холбогдоод, хажуу өрөөнийхөнтэйгээ чатлаад, имэйлдээд, принтерээр тайлангаа хэвлэж нарийн бичигээрээ авахуулаад, сүлжээгээ хянаад чухамдаа бүрэн бүтнээр нь ажлаа хийж дөнгөнө гэсэн үг. Анх 2007 оны 10 сард Улуснэтийн Интернэтээр 550Кbps-ын хурдтайгаар холбогдоход сарын 360$ төлдөг байсан бол энэ тоо 2008 оны 1 сард 55$ болж буурсан нь энэ салбарт гарсан хөгжлийн том үзүүлэлт юм.

Их гүүш Ц.Дамдинсүрэн гуайн "Зугаацахаар мордсон нь"-д гардаг шиг өчигдөр Тэрэлж рүү хэсэг найз нарын хамт зугаацахаар мордов. Тийм ээ, Монгол бол Улаанбаатарын утаа биш, Монгол бол Улаанбаатарчуудын замын бөглөрөл, бухимдал, уур хилэн, бас сонгуулийн үеэр ирдэг "бэлэг" биш билээ л... Монгол бол Тэрэлжийн ой, Тэрэлжийн ус, Тэрэлжийн уулс билээ л... (Аавын минь унших дуртай Нямбуугийн Нямдорж гуайн нэг гоё шүлэг бий. Тэр гайхамшигтай шүлгийг дараа блогтоо тавина аа)

Харин Монголд байх хугацаандаа аль болох ойр ойрхон гадаадын бусад орноор аялж, дэлхийн хөгжилтэй танилцахыг хүснэ. Сонсохнээ, хүмүүс монголд удахаараа их зэвэрдэг шүү, болгоомжлоорой гэж ярилцах. Байнга "fresh" итгэл үнэмшил, урам зоригтой байхад энэхүү аялалууд их зүгээр юм шиг байгаам :) Ямартаа ч та бүгдтэй нэгэн өдөр дотносон танилцах байх аа гэж найдна.

Дэлхийн 200 аад улс орныг тус бүр нэг баг гэж үзвэл бид Монгол хэмээгч багийн гишүүд билээ!

Бид МОНГОЛ хэмээгч асар их ялгуусан түүхтэй, олон жаран, мянганы нар салхийг, бас түмэн үеийн дайн дажин, энх тайван, зовлон зүдгүүр, баяр жаргал, шударга ёсыг үзсэн сүрлэг тэр ХЭРМЭН БАРИЛГА-ыг өнөө цагт буй болгогч, сүр жавхааг нэмэгч ТООСГО билээ!

Бидний үеийнхэнд эх оронч байх шалтгаан францын, японы, эсвэл америкийн үе тэнгийн залуусаас илүү буй гэж л бодогддог доо...

Гэхдээ ирэх долоо хоногт КТМС-ын оюутнууд, энэ хаваржин Монгол нутгийнхаа өнцөг булан бүрт мод тарьж яваа Д.Сэрдарам багштай "Му Club"-ын залуустай уулзахдаа намар уулзахдаа хэлж байсан тэр л зүйлсээ хэлье гэж бодож байна. "Юм үз, нүд тайл! Болж өгвөл гадаадад магистр хий. Харин буцаж ирээрэй!"

(авах зүйлийг аваад, гээх зүйлийг гээнэ буй заа андуудаа. Энэ блогт заримдаа зөвхөн өөрөө өөртэйгээ ярих гэж л юм бичдэг билээ л...)

Global CEO нэвтрүүлэгт оролцсон нь буюу Хөх Монголын цоглог залуустаа

Блог дээрээ нэг зүйлийн тухай бичиж амжилгүй өдий хүрсэн нь Global CEO нэвтрүүлэгт оролцсон явдал билээ. Ер нь Монголд ирээд юу хийж, юу үзэж харж, юу ажигласнаа бичиж амжилгүй өдий хүрсэн байна. Учир нь бичье хэмээвээс 9 жилийн дараа анх удаа буцаж ирсэн эх нутагтаа байх хугацаанд бүр дэндүү их зүйл болж өнгөрсөнд, бас энэ хэдэн сар сум харвах мэт хурдан өнгөрч, толгой өндийх завгүй байсанд билээ. Үе үе бичих бодол гарав ч бүгдийг эхнээс нь бичих ёстой мэт санагдаад хойшлуулсаар хойшлуулсаар өдий хүрчээ. Намайг Монголд ирсэнийг ч цахим ертөнцийн олон анд нар одоо л мэдэж байгаа байх :) Ямартаа ч одоо жаахан завтай болж байгаа дээрээ эх нутагтаа ирж юу үзэж харснаа бага багаар бичиж та бүхэнтэйгээ хуваалцах бодол тээсэн хэвээр. Монголд нэлээд шуугиан тарьсан Global CEO нэвтрүүлэгт оролцож, их юм сурч, олон зүйлийг өөртөө нээж авлаа. Монголын нийгэм, эдийн засаг, бизнесийн ертөнцтэй илүү гүн танилцахад минь маш их тус боллоо. Харин намайг оролцож байгааг тааж амжилт хүссэн коммент, мессеж бичиж ирүүлсэн хүмүүст гүн талархал илэрхийлье. Энэ л өглөө олон арван фэнүүдээсээ имэйл, утасны мэссэж аваад сэтгэл их хөдөлж Монгол залуустаа хандаж хэдэн үг тэрлэлээ. Сэтгэлээрээ дэмжиж ирсэн Цахим Өртөө Холбоо, ЭМОС клубын андууддаа маш их баярлалаа! (бас блог дээрээ намайг дэмжсэн sanakae хэмээх андад талархсанаа илэрхийлье. Өнөөдөр л хүнээс дууллаа.)

Хөх Монголын цоглог залуустаа GLOBAL CEO нэвтрүүлгийн оролцогч Д.Сайнбаяраас

Сайн байцгаана уу, эрхэм анд нараа! Сайн байцгаана уу эрхэм фэнүүд, сургааль ерөөлөө хайрлаж ирсэн ахмад үеийнхэн болоод биднийг дэмжиж ирсэн хөх Монголын мянга мянган цоглог залуус аа!

“Дэлхийн цалинг Монголдоо” уриатай GLOBAL CEO нэвтрүүлгийн оролцогчид бид Монголын нийгэмд цоо шинэ уур амьсгал, цэвэр өрсөлдөөн, бүтээлч амьдрал, өөдрөг хүсэл тэмүүллийг илэрхийлэхийг зорьсны сацуу зурагтын өмнө суугаа олон мянган үзэгчдийн өмнө өөрсдийгөө нээж, бие биеэсээ суралцаж, заримд нь үлгэр дууриал болж оролцохыг зорьсон билээ.

Өдийг хүртэл нэвтрүүлгийн оролцогч бидэнд урам зориг хайрлаж, тусалж дэмжиж ирсэн нийт фэнүүддээ, мөн гадаадад суугаа зүс үл таних олон мянган хөгжөөн дэмжигчиддээ гүн талархал илэрхийльюү!

Бүтэн хоёр сар хагас хугацаанд бидний 16 залуус нойр хоолоо хасан байж, инээд баясал, харамсал гуниг, их ажлын ачааллыг бие сэтгэлээрээ мэдрэхийн хамт сэтгэл зориг нэгдэж, эрч хүчээр дүүрэн хамтран ажиллаж, гудамжны худалдаанаас эхлээд дэлгүүрийн сүлжээ, рестораны бизнес төлөвлөгөө, нийгмийн эмзэг давхаргад туслах хандивын компанит ажил, дэлхийн хөрөнгийн биржийн зах зээл, банкны шинэ үйлчилгээ, олон улсын тээвэр худалдаа, үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээл, нийгмийг эрүүлжүүлэх эрүүл хүнсний цогц хөтөлбөр гэх мэт 9 даалгаварын турш өөр хоорондоо баг болон өрсөлдсөн юм. Монгол залуус маань нэгдэж чадвал ямар их үйл хэргийг, ямар богино хугацаанд хийж чадаж байгааг нотлон харуулсан нь бидний бахархал билээ!

Энэ бүхний эцэст Монголын шинэ үеийн төлөөлөл болсон ажил хэрэгч залуус бид улс эх орныхоо хөгжил дэвшлийн төлөө сэтгэл зориг нэгдэж, насан туршид зам нийлэх анд нөхөд болцгоосон юм. Нэвтрүүлгийн шилдэг 15 залуустаа сэтгэлийн угаас халуун баяр хүргэж, ирээдүйн их үйл хэрэгт нь өндөр амжилт хүсэн ерөөе!

Энэ дашрамд бидний залууст өөрсдийгөө нээж, таньж мэдэх, хамтдаа хөгжих бололцоог олгож, GLOBAL CEO нэвтрүүлгийг санаачлан зохион байгуулсан Глобал Удирдагч Сан, JCI Монгол, ивээн тэтгэсэн Капитал Групп, цаг наргүй ажилласан UBS телевизийн хамт олон, даалгавар гүйцэтгэх үе шатанд тусалж дэмжиж, хамтран ажилласан Монголын зуу зуун байгууллага, пүүс компаниудад нийт оролцогчдынхоо өмнөөс гүн талархал илэрхийлье!

Бидний залуус Монголын бизнесийн орчин болоод нийгмийн бусад бүх салбарт өөрсдийн оюун ухаан, мэдлэг боловсрол, ур чадвараа дайчлан ажиллах болно. Тийм ээ, ардчилалын үр шимээр харь нутагт эрдэм, эрдэнэ өвөрлөхөөр зорьж одсон бидний залуус эх нутагтаа БУЦАЖ ИРЛЭЭ! Бидний араас нөхөд маань ИРЖ БАЙНА! Харьд одсон Монголчууд маань БУЦАЖ ИРНЭ гэдэгт би итгэдэг! Тун удахгүй Монголд мянга мянган залуус 50,000 долларын цалин авдаг үе ирнэ гэдэгт би итгэдэг.

Гандах үедээ гандаж буй эх нутгийг минь услах хур бороо ирж айсуй! Хөх Монголын цоглог залуус аа! Та биднийг ГЭРЭЛТ ИРЭЭДҮЙ угтаж байна!

Ёсолсон, Д.Сайнбаяр 2008.5.19 - 11:05:46 AM- Даваа гариг Улаанбаатар хот

Search, Google, and Life: Sergey Brin - Google

Дэлхийд алдартай сургуулиудын гайхамшиг нь юунд вэ? Harvard Law School, МУИС-ын Хуулийн сургууль хоёр юугаараа ялгаатай вэ? Well, олон ялгаа бий - сургалтын төлбөр, сургуулийн бүтэц, технологи, судалгаа шинжилгээ, хөрөнгө, нөөц бололцоо, сургуулийн барилга нь хүртэл өөр гээд л жагсаалт үргэлжилнэ. Бостон Их сургуулийг төгссөн цөөхөн хар профессоруудын нэг болсноороо бахархдаг (тухайн үед л шүү дээ), их л билэг танхай яриатай багш маань Жон Локкэ, Жан Жак Руссогийн тухай, social contract-ын талаар ярьж асан лекцнийхээ дундуур нэг үг хэлж байсан нь санаанд тодхон үлджээ. "Том жижиг сургууль гэж байдаггүй юм. Харвардад ч, Харолд Вашингтон Коллежид ч үздэг хичээлүүд ижилхэн. Сэдэв ижилхэн. Үздэг ном чинь ч ижилхэн. (Харвардад үзэж буй номуудыг номын сангаас олж болно) Харин ялгаатай юм нь сэдэвийн хүрээ, сэдвийг авч үзэх түвшин, хэлэлцүүлэгийн түвшин нь өөр байдаг. Гэхдээ хүн ямар ч сургуульд сураад эрдмийг олж болно. Гагцхүү хүнээс өөрөөс нь л шалтгаална" гэж билээ. Би түүнтэй санал нэгддэг.

Бизнесийн онолыг та Харвард бизнес скүүлд суралцахгүйгээр Монголын их сургуульд сурч болно. Мэдээж мэдээллийг олж авах, боловсруулах чадвар сайтай бол шүү дээ. Хуулийг ч мөн адил. (хуулийн сонирхолтой case, түүхэн шийдвэрүүдийг хэлийг нь л мэддэг бол олоод унших бололцоо монголд сурч буй оюутанд бий.) Програмчлалын хэлийг ч мөн адил. Монголд IT-aaр суралцах, тархиа цэнэглэх бүрэн бололцоотой (мэдээж англи хэл сайн байх нь чухал л даа) Ядаж программууд үнэгүй олдож болно (хятадаас), мөн онлайн хичээлүүд, онлайн сурах бичгүүд гээд угаас мэргэжил, чадварт нь ойр нөөц бололцоо маш их байна. Нөгөөтэйгүүр суурь ШУ хаана ч адилхан. Энэ л үгсийг Монголд энд тэнд оюутнуудад яриа хийж явахдаа олон давтан хэлсэн. Өнөөдрийн Монгол оюутнуудаад асар их нөөц бололцоо бий, нүдээ нээж, хайж, эрэх юм бол бүх зүйл Монголд байна гэдгийг л ойлгуулах гэж олон давтсан минь энэ. Энэ боломжыг олгож, дэлхийг хавтгайруулж буй гайхамшиг нь Интернэт өөрөө. Бас дээр нь оюутнууд та бүгд сайн хөдөлмөрлөх ёстой. Чикагогийн хотын төвийн баар, клабтай яг ижил үнээр орж, худалдан авч буй архи, исгүүн, шарз нь дэлхийн стандарттай хотынхтой ижил үнэтэй байгаа Метрополис, эсвэл тэр Стрингс, Фэйс бил үү түм буман клаб, барууд УБ-т дүүрэн, бас тэнд оюутан залуус пиг байгааг үзвэл Монгол оюутнууд мөнгөтэй байна. Гэтэл паартидах болохоороо мөнгөтэй байж, ном худалдаж авах болохоороо мөнгөгүй болчихдогт учир их байна...

Дээрх яриаг үргэлжлүүлэхүйд, том жижиг сургуулийн лекц, түүний цараа нь арай өөр байдаг. Миний хувьд боломж олдвол сонирхолтой лекцэнд суух дуртай байдаг. Монголд байх хугацаандаа ч олон сайхан лекц сонсохыг хичээсэн. За ямартаа ч сайн мэдээ гэвэл дэлхийн шилдэг сургуулиуд You-Tube-д данстай болж, лекцүүдийн бичлэгийг тавьдаг болсон. Гүүгл компанийг үүсгэн байгуулагч Сергей Бриний Беркли дахь Калифорний ИС-д тавьсан лекцийг сая олж сонсоод та бүгдэд бас сонирхуулах гэсэн юм. Калифорний ИС-ын лекцийн танхимд тавтай морил!

SIMS 141 - Search, Google, and Life: Sergey Brin - Google



By the way, U of C at Berkley- лекцүүдийг эндээс сонсоорой: http://www.youtube.com/ucberkeley
MIT http://www.youtube.com/mit.

Nomad's Land - Les Bidonvilles du Froid

Үе үе орж унших дуртай Байкагийн блог дээрх байсан нэг бичлэг, бичлэг ч гэж дээ Nomad's Land - Les Bidonvilles du Froid буюу Нүүдэлчдийн орон - Тэсгим хүйтэн ядуусын хот (франц толиос харвал ингэж бууж байх шиг, зөв болов уу?) гэж француудын хийсэн киноны сурталчилгааг харлаа. Тэсэж чадалгүй Youtube-г нь энд бас тавьж олон хүн үзээсэй гэж бодов. Mаш сайн синематогрофи. Бяцхан хүүгээ өргөөд траншэйнаас гарч буй монгол хүмүн, траншэйнаас гарангуутаа "ажлаа эхэлж буй" бяцхан хүүг лааз түүгээд өндийхөд "хүүеэ яагаад та нар зургаа авахуулаад байгаам" гэж загнаж буй хотын эмэгтэй (энэ хэлж буйг францууд ойлголгүй өнгөрсөн байх), замд зөрж буй залуухан охин, бас сигнал орилуулан дайрах шахан өнгөрч буй жийп (чөтгөр ав гэж, манайхан яагаад дандаа ингэж сигналдаж, мөргөх шахам дайрч байдаг байна аа. Бие биедээ нэгхэн ч удаа найр үл тавина энэ хүмүүс. УБ-т ирсээр 3 ч удаа хүн дайруулж, нэг удаад нь хүүхдийн дээгүүр гарч явахыг харсан, ёстой ой гутмаар, ёстой эгэл биш зүйлс УБ-т байнга тохиолдоно!) энэ тэрийг сайтар анзаараарай. Байка буюу мангарманы блогоор бас зочилж байгаарай, тэр нэгийг өгүүлдэг.



Дээрх видеог оруулсан даруй Байкатай энэ сэдвээр чааталсан юм. Чааталж байх хоорондоо иргэний сэтгүүл зүй маягаар доорх чаатыг энэ постэд нэмж оруулахаар шийдэв.

s (2/3/2008 5:21:16 PM): hey
s (2/3/2008 5:21:24 PM): french trailer iig uzlee
s (2/3/2008 5:21:27 PM): f it man
s (2/3/2008 5:21:37 PM): ene talaar bi bas blog deeree bichlee
s (2/3/2008 5:21:42 PM): chamaig bas surtalchlav
Baika Puntsag (2/3/2008 5:21:44 PM): i know
Baika Puntsag (2/3/2008 5:21:45 PM): tegeerei
s (2/3/2008 5:21:46 PM): good job man
s (2/3/2008 5:21:50 PM): i am proud of you
s (2/3/2008 5:21:54 PM): bichchihsen
s (2/3/2008 5:21:56 PM): orood uz
Baika Puntsag (2/3/2008 5:22:03 PM): ok, i am orj bna
Baika Puntsag (2/3/2008 5:23:03 PM): funny thing is that i was their translator
s (2/3/2008 5:23:14 PM): i thought so
Baika Puntsag (2/3/2008 5:23:18 PM): after this shot, i was sick and i just walked away
Baika Puntsag (2/3/2008 5:23:23 PM): they were so shocked
s (2/3/2008 5:23:23 PM): damn
s (2/3/2008 5:23:26 PM): ih sonin
s (2/3/2008 5:23:34 PM): enehen hoorond mash olon yum haragdaj bui
s (2/3/2008 5:23:40 PM): ter jeep iig chi anzaarsan biz?
s (2/3/2008 5:23:44 PM): ter huurhun ohin
Baika Puntsag (2/3/2008 5:23:46 PM): yeah
s (2/3/2008 5:23:48 PM): bas ug helj bui egch
s (2/3/2008 5:23:51 PM): damn man
Baika Puntsag (2/3/2008 5:23:57 PM): humuus barij ideh gej bgaa yum chini
s (2/3/2008 5:23:59 PM): bogino hugatsaand mash olon yum bolj bui
s (2/3/2008 5:24:04 PM): i see
Baika Puntsag (2/3/2008 5:24:07 PM): ed nar mash sain avsan
s (2/3/2008 5:24:14 PM): ted mergejliin yum baina
Baika Puntsag (2/3/2008 5:24:35 PM): ter muu yadarsan huniig, za huuhdee orgoorei ene ter geed l dahin dahin gargaad baihaar ni uur hureed hayad yavsan
Baika Puntsag (2/3/2008 5:24:47 PM): hajuugaar ni humuus chi mongol hun yum bgaa biz dee, boliulaach geed
s (2/3/2008 5:24:49 PM): aahn
Baika Puntsag (2/3/2008 5:25:01 PM): tegeheer ni yahav dee nuuree hamgaalaad "ta nar ed nar tusalj bgaa yum uu" geed l
s (2/3/2008 5:25:09 PM): tiim
s (2/3/2008 5:25:23 PM): chini ch, frantsuudiin ch buruu bish
Baika Puntsag (2/3/2008 5:25:32 PM): i know man
Baika Puntsag (2/3/2008 5:25:35 PM): ter humuusiin ch buruu bish
Baika Puntsag (2/3/2008 5:25:41 PM): hajuugaar orilj bgaa
s (2/3/2008 5:25:45 PM): tiim
s (2/3/2008 5:25:46 PM): gehdee
s (2/3/2008 5:25:50 PM): unen dur zurag iim l baina
s (2/3/2008 5:25:55 PM): end hetruulsen yum yu ch alga
Baika Puntsag (2/3/2008 5:26:02 PM): yeah
Baika Puntsag (2/3/2008 5:26:16 PM): eniig uzmeer bgaa, niitdee 40 minutiin yum boloh yostoi
s (2/3/2008 5:26:20 PM): i see
s (2/3/2008 5:26:30 PM): baika
Baika Puntsag (2/3/2008 5:26:40 PM): bid nar chini huuhduudtei hamt transheind orood ogson chocolate-iig ni bariad l idej blaa
s (2/3/2008 5:26:59 PM): irgenii setguul zui bolgood yag ene chatnii textiig bi blog deer tavilaa
s (2/3/2008 5:27:03 PM): what do you think?
s (2/3/2008 5:27:05 PM): stupid?
Baika Puntsag (2/3/2008 5:27:15 PM): why not
s (2/3/2008 5:27:17 PM): ok
s (2/3/2008 5:27:22 PM): here we go now
Baika Puntsag (2/3/2008 5:27:30 PM): hehehe

Цагаан сараар ном бэлэглэж заншицгаая!

Хэтэрхий "коммершл пост" хийж байгаа мэт санагдаж магадгүй. Хэдий тийм ч Монголчууд бид Цагаан сараар оймс, тамхи, дундад улсын "чанарлаг" бараа солилцож байхаар НОМ бэлэглэцгээдэг болвол мөн сайхнаа гэж боддог билээ л. Номун Далайгаас гаргаж буй энэ уриалгын далимд Америк дахь салбарт борлогдож буй номуудаас толилуулсу. Ашиг мөнгө гэхээсээ Монгол номын хишиг буяныг гадаадад суугаа Монголчууддаа түгээх хүсэлтэй, бас үүнээсээ таашаал авдаг хоббитой бидний хэсэг нөхдийг дэмжиж, оюунаа бас дэмжиж ном авч байгаарай.

Anyways, сар шинэдээ сайхан шинэлээрэй, дэар блоггэр! Миний хувьд гэрээ мартсан Гэсэр адил олон жил ирээгүй байсан эх нутагтаа ирээд нас өндөр буурай аав, ээжтэйгээ, бас олон арван хамаатан, хайрт үеэлүүдийнхээ хамт Хулгана жилээ угтах өлзий ерөөл бүрдээд байна. (Ингэхэд "хувьтай хүн хулгана жил үзнэ" гэдэг хэлц маань цаанаа их олон утга учиртай эд юм билээ шүү.) Чикагочууд ч бас их өргөн дэлгэр тэмдэглэцгээдэг байж дээ, энэ олон жилийн дараа Улаанбаатарчууд маань харин яаж тэмдэглэдэг болсныг, ямарваа нэгэн өөрчлөлт гарсан эсэхийг сониучирхах сацуу бууз их идэж ходоодны ачааллаа хэтрүүлэхгүй байхыг бодно оо. Гэхдээ л их идэх байх даа, хэхэ. well, here are some weird html code now:

Online shopping from widest selection of books, magazines, music, DVDs, videos and softwares with Mongolian content. www.nomundalai.mn Newsletter 02.01.2008 DVD. Өглөө $19.95 300 тайчуудыг дарсан домог $7.89 Чингис Хаан (комик) $8.85 Дэлхий бөөрөнхий биш $19.95 Монголчууд - Нүүдэл суудал II $8.59 ШОША $19.97 Амжилтад хүрэх гал эрмэлзэл $11.95 Бусгаар тогтносон Монгол $8.95 Цагаан буга $7.85 History of Mongolia (magazine) $3.26 CD. Ганцхан чинийх - Serchmaa $9.81 Америкт суралцсан тэмдэглэл $12.85 Copyright © 2008 Nomun Dalai USA

Н.Багабанди: Гадаадад буй Монголчуудын сонгуульд оролцох асуудлыг хуульчлах хэрэгтэй

Гадаадад суугаа Монголчуудын сонгох эрхийн сэдвээр цуврал болгон нийтэлж буй блогтоо Н.Багабанди гуайтай хийсэн нэг ярилцлагыг тавьж байна. Тэр жил Багабанди гуай Индианагийн Их Сургуулийн хүндэт докторын зэрэг хүртэх болж, миний бие энэхүү ёслолд уригдсан билээ. Хайрт аавтайгаа, бас өөрийн нэг найзын хамт Чикагогоос Индианаполис хүртэл 5 цаг давхиснаа санахад сайхан. Цаг агаар таатай, замд цас бараг байхгүй тийм урин дулаан өвөл байв. Багабанди гуайтай анх удаа ийн уулзаад түүний талаарх урдын төсөөлөл маань нэлээд өөрчлөгдсөн юмдаг.

Чухамдаа 8 жил дараалан Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байх ахуйдаа хэлээгүй үнэн үгсээ суудлаасаа буухынхаа өмнө хэлсэнд нь харамсдаг. Улс төрийн эрүүл бус тогтолцоо, авилгалын талаар, мөн МАХН-ын удирдлагын хуудууг уудалж УИХ-ын чуулганы нээлт дээр хэлсэн түүний үгс хэн бүхний хүсэн хүлээсэн тэр л үгс байжээ. Гэхдээ Better late than never гэж үг бий дээ. Миний хувьд сургуулиа төгсөөд шинэ ажилдаа ороод удаагүй байв. Сонингийн маань эрхлэгч Номинчимэд ах түүнтэй өөрөө ярилцлага хийх төлөвлөгөөтэй байсан авч намайг орондоо яв гэж хэлсэн нь бодвол залуу хүн юм үзэж нүд тайлаг гэж бодсоных байх гээд түүнд дотроо их баярлаж билээ. Анх удаагаа төрийн ийм том түшээтэй уулзаж ярилцлага авах болсондоо багагүй сэтгэл догдолж, өөрийн эрхгүй сүрдэх, хүндэтгэх сэтгэл төрсөн.

Линколн зочид буудлын тансаг сайхан өрөөний тавилгын хийц, тохижилт нь яах аргагүй royal, уран зургууд нь цаанаа нэг эртний шинжтэй, жаазны хээ, хийц нь хүртэл гоё ганган ажээ. Зурагтаар бараг огт инээж харагддаггүй ноён ерөнхийлөгч маань биеэр уулзах үед анзаарснаар бол зурагтанд гардагаас олон, дээр нь их сайхан инээдэг хүн байв. Нам тайван дуугаар, хэлэх үгээ маш их тунгааж, нэгээхэн сул үггүйгээр, оновчтой, тодорхой ярьж суухуйг нь хараад бахархах сацуу Монгол улсын маань Ерөнхийлөгч хүн юм чинь ингэж ч ярихаас яахав, мөн сайхан аа гэх бодол төрж, бусад ярианаас нь түүх, өв уламжлалын талаар гүн мэдлэгтэй хүн болохыг нь мэдэж авсан. Нэлээд сүүлд маш туршлагатай дуун хөрвүүлэгч, дипломатч Баасан гуайтай ярьж ахуйд манай улстөрчдийн дундаас Багабанди гуай хамгийн их оновчтой, тодорхой ярьдаг учраас төрийн айлчлалын нь үеэр орчуулга хийхэд хамгийн амар, таашаалтай байдгийг дурдсан. Харин Очирбат ерөнхийлөгч, Гончигдорж нарын яриаг орчуулахад их төвөгтэй байдаг гэнэ. Anyways, баахан буу халсан байна нэг мэдсэн чинь :)

Н.Багабанди: Гадаадад буй Монголчуудын сонгуульд оролцох асуудлыг хуульчлах хэрэгтэй

Америкийн Монголчуудын “Даяар Монгол” сонины №79
12/17/2005 - Saturday
______________________________________________________________

Д.Сайнбаяр: Гадаадад суугаа Монголчуудын эрх ашгийг хөндсөн гурван асуудлаар таны үзэл бодлыг сонсмоор байна. Сүүлийн арван жилд гадаадад 120,000 иргэд буюу УИХ-н сүүлийн сонгуулийн дүнтэй харьцуулбал нийт сонгогчдын 10 орчим хувь нь гадаадад гарчээ. Энэ миграц энэ эрчээрээ явбал хэдэн жилийн дараа сонгогчдын 20-30% нь гадаадад сууж байх магадлалтай. Та улс төрч хүний хувьд, МУ-иргэн хүний хувьд гадаадад суугаа Монголчуудын сонгуульд оролцох эрхийн асуудалд ямар үзэл бодолтой явдаг вэ?

Н.Багабанди: Сонгуулийн хууль шинэчлэгдэх ажил УИХ аар - ид яригдаж байна. Ямар сонгуулийн системтэй болох вэ, ямар хуулиар сонгуулиа явуулах вэ гэдэг л маргааны хүрээнд байна. Уг нь энэ хэлэлцэгдэж буй хуулийн хүрээнд энэ асуудлыг шийдчихвэл зүгээр юм. Ноднин намайг АНУ-д айлчлах үед тавьсан гурав дөрвөн гол асуудлын нэг нь энэ байлаа. Энэ асуудлыг судлаж үзэхийг УИХ, холбогдох байгууллага, хүмүүст тавьсан. Техникийн хувьд боломжгүй зүйл байхгүй. Бусад улс орнууд ч гадаадад суугаа иргэдээ сонгуульд оролцуулаад, саналыг аваад нэгтгээд явдаг туршага бий. Манайд урьд нь ийм уламжлал байгаагүй, гадаадад суугаа монголчууд их цөөхөн байсан. Энэ асуудлыг цаашид нь судалж үзээд шийдэж болох асуудал л гэж бодож байгаа. Бас шийдээсэй гэж хүсч байна. АНУ болон бусад оронд байгаа монголчууд маань тодорхой төвлөрүүлэлтэд бөөгнөрч, зохион байгуулалтад орж байна. Гадаадын аль ч улс орны цагаачдын зам мөр тэгж л явдаг жамтай. Энэ л замаараа бид явж байна. Явцын дунд шийдэгдэх байх. Санал авна гэдэг ойлголт маань цаг үеэ дагаад их өөрчлөгдсөн байна. Yүнийг хуульчлах л хэрэгтэй.

Саяхан АНУ-дах Монгол иргэдийн төлөөлөл UBS TҮ-гээр энэ асуудлыг хөндсөн шууд нэвтрүүлэгт оролцсон. Монгол талаас оролцсон СЕХ-ны Сүхбаатар гуайн ярьж байгаагаас харахад энэ талаар хийсэн системтэй судалгаа, бэлтгэл ажил хангалтгүй байгаа санагдсан. Хууль батлагч УИХ-н гишүүд маань энэ асуудлаар хэр мэдээлэлтэй байдаг вэ?

Тэрнийг би сайн нарийн хэлж мэдэхгүй байна. Ер нь бол техникийн л асуудал бий. Байнгын ЭСЯ сууж буй газруудаар дамжуулж үүнийг хэрэгжүүлэхэд нэг их хөрөнгө мөнгө ороод байх асуудал гайгүй байх. Ер нь боломжтой юу гэвэл боломжтой. Хийх асуудлын л нэг. Гадаадад суугаа Монголчууд үндэсэн хуулиар олгогдсон сонгох, сонгогдох эрхээ эдлэх эрхтэй.

Олон монгол үр сад харийн оронд төрж өсч байна. Өндөр боловсролтой, мэргэжилтнүүд амьдралын шалтгаанаар харийн иргэн болох нь ихэсчээ. Давхар иргэншлийн асуудалд та яаж ханддаг вэ?

Харьяатын хууль батлагдаж байхад ийм олон хүн гадагшаа гарчхаагүй байсан. Энд ирсэн гэр бүлээс хүүхэд төрөөд тэр нь хаана харьяалагдах вэ гэдэг тийм зовлон бэрхшээл бол байсангүй. Амьдрал үргэлжилж буй учраас амьдралд цоо шинээр олон том асуудал урган гарч ирж байна. Тэр олон асуудлыг тухайн үед нь шийдэж явахгүй бол хуримтлагдаад дараа нь шийдэхэд их бэрхшээл учруулдаг. Түүний нэг нь энэ асуудал.

Би ноднин жил АНУ-д айлчилсны дараагаар Гадаад хэргийн яам, иргэдийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага, МУ-ын Yндэсний Аюлгүй Байдлын Зөвлөлийн ажлын албанд хандаж Монгол улсын эрх ашгийн үүднээс энэ асуудлыг яаж шийдвэл зохихийг судлан үзэж, YАБЗ-д оруулахыг үүрэг болгосон. Энэ асуудал тодорхой хэмжээнд судлагдсан. Тодорхой хэмжээнд ЗГ, УАБЗ-н түвшинд хэлэлцэгдэж, яавал зүйтэй вэ гэдгийг бодлогын хэмжээнд боловсруулж, тодорхой шийдэлд хүрэх байх. Энэ бол үндэсний аюулгүй байдлыг хамарсан их ярвигтай асуудал л даа. Хожмын өдөр дааж давшгүй сөрөг үр дагавар гарах байдалд хүргэхээргүй байх тийм хувилбарыг сонгож, эцсийн шийдэлд хүрэх нь чухал. Буруу жишиг тогтоовол засахад их хэцүү болно.

Та хоёр удаа Ерөнхийлөгчөөр сонгогдон ажиллахдаа Монголын дээд боловсролын системийг сайжруулах тал дээр их анхаарч ажиллаж ирсэн. Гадаадад сураад төгсч буй оюутан залуусын мэдлэг, нөөц бололцоог Монгол улсын хөгжилд ашиглах бодлогын хүрээнд харилцан мэдээлэл солилцох үндэслэлд түшиглэж оюутнуудын хаана, ямар мэргэжилээр сурч байгааг бүртгэдэг мэдээллийн сан ер нь бий юу?

Энэ тал дээр сүрхий доголдож байна гэж би боддог. Гадаадад их өндөр өртгөөр, төрийн тэтгэлэгээр сурч буй оюутнууд, мастерын сургалтанд суралцаж буй оюутнууд, эрдэм шинжилгээний ажил хийж буй хүмүүс Монголын хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлт нийлүүлэлтэнд нийцсэн мэргэжлээр суралцаж мэргэшвэл их хэрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл ЗГ, Боловсролын Яам захиалагч болоод, хэдэн жилийн дараа манайд ийм ийм мэргэжилтнүүд хэрэгтэй болно гэсэн төлөвлөгөөтэй ажиллавал сайн. Хүн болгон монголд эдийн засагч хуульч гэх мэт түгээмэл болсон мэргэжлээр их сурч байна. Тийм мэрэгжилтэнүүдийг бэлддэг хангалттай тооны их дээд сургуулиуд Монголд байна. Уг нь гадаадад сурч буй оюутнууд маань Монголд байдаггүй, дотоодын их дээд сургуулийн хөтөлбөрөөс давсан, үйлдвэрлэл, технoлoгийн нарийн мэргэжлээр суралцвал манайд хэрэгтэй байна. Хэн хаана ямар мэргэжлээр сурч байна гэдэг мэдээлэл ЭСЯ, Боловсролын яамдад тодорхой түвшинд байгаа. Харин хувиараа суралцаж буй оюутнууд тэр бүртгэлд хамраагүй байгаа гэж бодож байна. Боловсролын тогтолцооны хүрээнд нэгдсэн мэдээллийн сантай болоод, мэргэжилтнийхээ захиалгыг өгөөд, ингээд сургах юм бол их үр өгөөжтэй. Хуучин системийн бүх юм буруу биш шүү дээ. Энэ ирэх таван жилд ийм мэргэжилээр тэдэн хүн Оросод, тийм мэргэжилээр тэдэн хүн Чехэд гээд сургана, таван жилийн дараа тийм үйлдвэр ашиглалтад орно, төдий тооны инженэр хэрэгтэй гэдгээ сайн мэдэж төлөвлөдөг байж. Одоогийн системд маань тийм бодлого бий байх, гэхдээ бололцоогоо бүрэн ашиглаж чадахгүй байна. Энэ асуудалд бол шүүмжлэлтэй хандахаас өөр аргагүй. Та бүгд энэ асуудал дээр шүүмжлэлтэй хандаж надаас асууж байгаа байх. Yүн дээр бол надад санал зөрөх юм алга.

Даяар Монгол сонин болон Цахим Өртөө сүлжээний уншигч оюутан залууст хандаж та үг хэлнэ үү.

Мoнгoлд мэргэжилтэн их үнэтэй болж байна. Монголд өндөр боловсролтой, нарийн мэргэжил эзэмшсэн, хэл ус сайтай, хамгийн гол нь ажлын чадвартай хүмүүс маш их эрэлт хэрэгцээтэй байна. Ямар ч мэргэжил эзэмшсэн бай, тухайн мэргэжилээ төгс эзэмшсэн, хэнээс ч дутахгүй ажиллах чадвартай, ажлын ёс суртахуун, ёс зүйтэй, сэтгэл гарган ажиллах тийм хүмүүжлийг олж чадсан хүнд бол мэргэжлээс үл хамааран манайд зах зээл бол нээлттэй байна. Хөдөлмөрийн зах зээлд ийм чадвартай залуус дутагдалтай байна. Ер нь нийгмийн бүх салбарт дутагдалтай байна. Сайн, чадвартай хүн их ховордсон байна шүү дээ. Тийм чадварлаг мэргэжилтэн хаана ч гүйлгээ сайтай байна. Хамгийн гол нь сайн суралцах хэрэгтэй. Тодорхой зорилготой байгаасай. Зөвхөн диплом авах гэж төгсөж буй бус, төгсөөд би юу хийх вэ гэсэн хэтийн зорилго, алсын хараатай сурч чадвал л сайн. Тэртусмаа дипломийн ажил, эрдмийн зэрэг цол горилсон сэдвийн сонголт нь эргээд ирээдүйд ажиллах ажилтай нь сүрхий сайн уялдсан байвал их хэрэгтэй болно.

Танд гялайлаа.