Өврийн сайхан хангай ба Арвайхээр - 2

Түрүүчийн тэмдэглэлд санал сэтгэгдэл үлдээсэн бүх хүмүүст баярлалаа. Нэг зочин маань нэлээд ундууцсан сэтгэгдэл үлдээжээ. Таны санал шүүмжид маш их баярлалаа. Таны хэлсэнчлэн би энд хэн нэгнийг муулах санаа өвөрлөсөнгүй, Арвайхээрт очоод үзэж харснаа тэмдэглэсэн нь энэ байлаа. Харин энгийн ард иргэдийг зандарч, сүрдүүлдэг, шаардлагагүй үед биед нь гар хүрдэг цагдаа нарын ёс суртахууныг муулсан, бас өөрчлөгдөх ёстой нийгмийн ухамсарын түвшинг хэдэн талаас авч үзсэн билээ. Энүүхэндээ гэхэд бид өөрсдөд буй дутагдлыг олж харахгүй бол яахин засаж чадах билээ? "Би эх орондоо хайртай учраас хамгийн их шүүмжилдэг" гэж нэг ухаантан хэлсэн байдаг даа... Мэдээж бидэнд гарц хэрэгтэй. За ингээд хамтран орчуулж байсан номоо дуусгаж санаа амарсан тул блогоо үргэлжлүүлсү.

Junior Chamber International-ын Манлайллын академийн сургалтанд суусан бүх хүмүүстэй сайн найз нөхөд болж одоо ч заримтай нь холбоотой байдаг болсон. Нэг удаагийн сургалтад тус бүр 60 сонсогчтой 2 анги болж хуваагдаж тус бүр 2 өдрийн сургалтанд хамрагдсан билээ. Тэд 8 8 аараа баг болж, багтаа нэр өгч, зорилго тавьж, уриа зохиож, team building, leadership, time management, fish philosophy гээд голцуу манлайлал, менежментийн чиглэлтэй интерактив сургалтанд хамрагдав. Баг болж хуваагдсан залуус эцсийн өдөр томоохон төсөл санаачилж түүгээрээ тайлан, presentation хийж хоорондоо өрсөлдсөн юм. Сонирхолтой төслүүд олныг сэдсэн байлаа. Жишээлбэл Өвөрхангай аймагт улсын төсвөөс жилд 50 сая орчим төгрөгийг эмнэлгийн ор дэрний даавуу, хэрэгсэл, эмч сувилагчийн хувцасанд зарцуулдагийг нэг баг тогтоожээ. Харин "өртөг хямд" гэсэн шалтгаанаар Эрээнээс даавуу авч тэр даавуугаараа Эрээнд эмчийн хувцас, нөмрөгийг оюулдаг ажээ. Гэтэл Өвөрхангай аймагт ажил хайж буй 600 оёдолчин бий гэсэн тоо баримтыг ч тэд олсон байна. Өвөрхангайд тулгарч буй олон асуудлыг багууд сөхөн гаргаж түүний шийдлүүдийг олж байлаа. Сургалтын эцэст анх удаа 120-уулаа нэгдсэн энэ залуус нэгдэж чадсан энэ ололтоо үргэлжлүүлж, Өвөрхангайн Манлайлагч залуусын нийгэмлэгийг байгуулж ажиллахаар зориг шулуудсан гэнэ. Бидний зүгээс тэднийг цаашид дэмжиж ажиллахад татгалзах зүйлгүй болохоо илэрхийлсэн. Одоо тэдний хувьд зорьсноо хэрэгжүүлэх нь чухал билээ.

Залуусын итгэл зоригт урам орсон миний бие эдгээр залууст зориулж хэдэн ном УБ-аас замын унаанд захиж авчруулахаар шийдэв. Энэ дунд өөрийн хамтран орчуулсан "Дэлхий бөөрөнхий биш", хамтарч бичсэн "Интэрнэт хэрэглэгчийн гарын авлага"-aaс гадна ЭМОС клубын гаргасан "Амжилтад хүрэх гал эрмэлзэл", "Өөрийгөө хөгжүүлэх нь" гэх мэт 10 аад төрлийн номууд байлаа. Сургалтанд суусан нэг андын ажилтай танилцах зуур түүнтэй хамтарч ажиллах нь зүйтэй юм байна гэж ойлгосон юм. Энэ залуугийн ажилладаг компани гурилан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, аймгийнхаа 20 орчим сумд хүргэж өгдөг юм байна. Тийм ээ, алс хол сумуудад танзуур боов хүргэх зуураа бас хэдэн ном хүргээд тэндээ зарвал аштай юу даа. Энэ залуу ч хувиа авна, соёлын үр ч тэр хэрээр тархана шүү дээ. Ингээд Номун Далай дэлгүүрийн орон нутаг дахь анхны салбарыг байгуулах санаа төрөв. Дэлгүүрийн нээлтэд Өвөрхангайн залуус, сургалтад суусан анд найз нар маань өргөнөөр ирсэнээр барахгүй хямдралтай үнээр борлуулсан номын гүйлгээний дүн 500 орчим мянган төгрөгт хүрч намайг гайхашруулав. Тийм ээ, залуус номоор цангасан байлаа. 1, 2 дугаар арван жилийн дунд сургуулийн номын санд зориулж хэд хэдэн ном хандивлав.

Сургалт хийгээд УБ буцах байсан миний бие орон нутгийн сонгуультай танилцах үүднээс Арвайхээрт үлдэхээр шийдэв. Тун удалгүй сонгуулийн компанит ажил ч ид дундаа орж, Арвайхээр хот эгэл өдрүүдээс маш өөр уур амьсгалтай, ямар нэгэн үндэсний баяр болж байгаа ч юм шиг, баярын гэмээр ностарин дүүрэн. Харин ч сонгуулийн үеэр хамтлаг дуучдыг цуглуулж, яруу найраг унших гэх мэт олныг цуглуулсан урлаг спортын арга хэмжээ зохиож болохгүй гэсэн СЕX-ноос гаргасан дүрэм, журмын дагуу урд урд жилүүдээс маш тайван байгаа нь энэ гэнэ.

Монгол улсад ажилгүйдлийн хэмжээ сонгуулийн компанит ажлын үед л их буурдаг гэлтэй. Өвөрхангайчууд, ер нь хөдөө орон нутаг, аймгийн төвийнхөн сонгуулийн үеэр хийх ажилтай болж, гэр бүлийн орлого тодорхой хувиар нэмэгдэнэ. Өдрийн 5-15,000 төгрөгийн цалин авч сонгуулийн компанит ажилд ажиллах хөгшид, багш нар, эмч нар, төрийн албан хаагчид, мөн оюутнууд их. Оюутнууд болоод хөгшидийн ярианаас сонсвол энгийн үед ажил олддоггүй, харин тухайн намыг дэмжсэн дэмжээгүй гол нь цалинг нь бодож сонгуулийн компанит ажилд оролцож буй тухайгаа хуучилна. Тийм ээ, сонгуулийн үеэр л энэ хүмүүс ганц хоёр долоо хоног ажилтай болж байгааг нь бодоход харамсал төрмүй.

Арвайхээрийн зочид буудлууд бүгд битүү захиалгатай тул зочид буудлын өрөө олоход тун бэрх ажээ. Хаа сайгүй үнэтэй үнэтэй жийпүүд давхилдана. (Америкийн дундаж сэхээтнүүд ч бэлэн мөнгөөр авч үл дийлдэг энэ хүлгүүд Монголд маш их) Ихэнхи зочид буудал нь аль нэг намтай гэрээтэй, эсвэл тухайн нэр дэвшигчийн эзэмшилд байдаг бололтой. Тухайн нэр дэвшигчийн ажилдаг/ажиллуулдаг байгууллага, компаний ажилчид сонгуулийн компанит ажилд дайчлагдана. Аймгийн гал команд ч сонгуулийн үеэр их завгүй байсан болов уу. Юу гэвэл хотын өнгөтэй өөдтэй гэсэн самбарууд дээр бүх нэр дэвшигчдийн анонс хэмээх самбарыг өлгөх ажил тэднийг хэрэндээ завгүй байлгана.

Сонгуулийн компанит ажлын үеэр нэр дэвшигчдийн эсрэг сурталчилгаа мэр сэр нэлээд гарна. Хэн хэвлэсэн нь үл мэдэгдэх сонин сэтгүүл хэвлэгдэж, шөнийн цагаар айлын хашаан дээгүүр шидэгдэх бөгөөд өглөө нь хот даяар шуугиан тарина. Мөн АН болоод МАXН-ын сонгуулийн компанид ажиллаж буй хүмүүстэй ярилцах ахуйд хэн хэнийгээ нэлээд сайн муулах нь тодорхой. Жишээ нь эсрэг талын сурталчилгаанд явж буй машины дугуйн боолтыг сулруулсан тохиолдол нэлээд гарчээ. Үүнээс болж машин онхолдох асуудал ч ганц хоёр удаа болсныг нүдээр харсан гэрч ярьж байлаа. Үнэхээр харамсалтай! Үүнээс долоон дор юмс зөндөө болсныг үгүйсгэхгүй, яагаад гэвэл тэр зэргийн мэдээлэл надад олдохгүй шүү дээ.

Мөрийн хөтөлбөрийн хувьд АН-ын мөрийн хөтөлбөр надад илүүтэй санагдаж байлаа. Ядаж л тэд ард түмний санал бодлыг хүлээн авч мөрийн хөтөлбөрөө босгох ухаалаг сонголт хийсэн, зөв зүйтэй олон зүйлсийг тусгасан байв. PR, маркетингийн хувьд маш зөв зөв шийдлүүдийг хийж, МАXН-ын дэргэд илүү их хөдөлмөрлөж, бодож сэтгэсэн нь илт байв. Харин АН-ын мөрийн хөтөлбөрт ард иргэдэд уул уурхайн баялгаас олсон ашгаас 1 сая төгрөг өгнө гэсэн тэнэгдүү гэмээр амлалтыг анх сонсоод гайхал, цөхрөл төрсөн билээ. Дараа нь мөрийн хөтөлбөрөөс хуулахдаа гарамгай МАXН илүү мөнгө амлаж бүр тэнэгтэв. ЯАГААД эд ингэнэ вэ? гэсэн өөрийнхөө асуултад энд байх хугацаандаа хангалттай хариу олсон юм...