Гэрэл тасраад, ирсэн нь буюу sleepless in UB

Сүүлийн үед байнга гадуур ажилтай, орой нь партидсаар гэртээ олигтой амарсангүй. Харин өчигдөр өдрийн турш гэртээ ганцаар амарч, ном уншиж, бас жаал Интернэтээр зугаалж, цахим худалдаагаа хянаж, имэйлийн Инбоксоо цэвэрлэж өнжив. (би gmail хэрэглэдэг. ер нь үнэхээр тасархай л даа. Хэдэн ч имэйлийг форвард (даялуулах) хийж, бас филтер (шүүлтүүр) хийж, хэзээ ч устгахгүйгээр ангилж болдог, бас google talk нэмэгдсэн нь яахууг тас цохих гол шалтгааны нэг болсон. Ижил харилцагч, ижил subject -тай имэйлүүд нь conversation болж хураагддаг нь үнэхээр мундаг шийдэл шүү. Жимэйлийн монгол орчуулгад хааяа оролцдог байсан боловч одоо тэгэх цаг хомс болж дээ. Хэн бүхнийг жимэйл хэрэглэхийг уриалсу. Гүүгл яахууг олон талаараа цохиж байгаагийн илрэл нь most user-friendly interface буюу human-computer interaction-ы сонгодог шийдэл болох нүд үл эрээлжлэх, энгийн бөгөөд функц сайтай бүтэц нь.) Бас хувцасаа угааж, тоосоо соруулж, гэрийнхээ шалыг угаалаа. Хэхэ, ер нь үе үе аяга угаах хоббитой л доо. Харин шал угаалгүй хэдэн жил болсоныг бүү мэд... Тэгж байтал тог (ток?) тасарлаа... Гэрт лаа алга. Хав харанхуй гэрт хүн юу хийж бүтээх вэ? Унтах. Гэтэл миний нойр хүрэхгүй байна. 30 минут дээшээ харж хэвтэж, элдвийг бодлоо. Цаг үдшийн 9-г цохилоо. Ийм байдлаар хэдэн хором ч цааш байж сууж үл чадан сниккерсээ өмсөөд лаа авахаар дэлгүүр гарав. Тог тасарсан тухай ээж байнга ундууцан ярьдаг авч намайг байхад тог тасарсныг санахгүйг бодвол би гэртээ сүүлийн хэдэн сар өглөө гараад л шөнө ирдэг байсантай холбоотой биз. Гадаа тас харанхуй. Харин мэдсэн юм шиг монголд зарагддаг тамхины асаагуурууд бүгдээрээ ардаа гар чийдэнтэй нь гайхалтай. 2 ч мухлагаар ортол "лаа зарагдаад дууссан" хэмээн таньдаг худалдагч эгч нар эелдэгээр хэлэв. Би хоцорсон бололтой...

Ядаж лаа байсансан бол уншиж байсан номоо дуусгахсан, гэвч 8 давхарын харанхуй гэртээ лаагүй орвол юу ч хийх бололцоогүй болохоо ойлгов. Энэ хооронд хэдэн арван хүүхэд хичээлээ хийж чадахгүй, хэдэн арван хүн ажлаа алдаж байгаа бол гэж бодлоо. Нэгдүгээр хорооллын оросуудын барьсан 9 давхаруудын нэг орцонд 36 айл байдгийг тооцвол зөвхөн манай байранд гэхэд 10 орц * 36 айл * 4 хүн (дундаж ам бүл) = 1440 хүн. Миний эргэн тойрон лав 10 орон сууц гэрэлгүй байхыг бодолцвол нийт 14400 хүн. Дунджаар 3 цаг тог тасарчээ гэж үзвэл манай энэ хавийн хөршүүд 43200 цагийг үр ашиггүй өнгөрөөхнээ. Бурхан минь гэж. Эрдэнэт хүмүний бүтэн 1 цаг ямар их үнэ цэнэтэй билээ. Гэхдээ яая гэхэв, нэг л өдөр Монголд тог тасарахаа болино буй заа. Ер нь хараад байхнээ хотын төвөөр тог тасарах нь арай л бага мэт, бодвол улсын нийслэл хотын төв, downtown юм чинь арга байж уу дээ... гэх мэтийг бодсоор нэг л мэдэхэд таксинд суужээ. Хэхэ, 3-р хороололд байгаа буурай аавындаа эсвэл энүүхэнд ойр байдаг нагац ахындаа очиж арай үр бүтээлтэй цагийг өнгөрөөх нь зөв гэж бодлоо. Миний хувьд тоггүйгээр хэдэн цаг болно гэдэг нь яг л ''I cannot afford it" гэдэгтэй адил, надад хэтэрхий үнэтэйднэ. Ядаж л тэнд Интернэт байгаа, эсвэл телевизээр Барак Обамагийн сонгуульд хэлж байгаа үгсийг манай УИХ-д нэр дэвшиж буй мундаг мундаг хүмүүсийнхтэй харьцуулж үзэж болно. Хэхэ. Ахындаа ирлээ. Таксинд 500 төг өглөө. Not too bad! Уг нь ойрхон л доо, гэхдээ алхвал замд ''аюултай'' хүмүүстэй таарчих вий гэж битүүхэн санаа зовсоных. Ер нь 500 төгрөгөөр авах юм Улаанбаатарт ховор болсон. Таксигаар 1.2 км явах эрх, бохь, ширхэгийн тамхи, маш муу чанарын ундаа, эсвэл нэг ширхэг бууз авч болох байх. Бас хуучны Атар талх, бодвол автобусанд 1 удаа суух эрх авч болно. Энүүхэндээ гэхэд кока колагийн бүтээгдэхүүн монголд америкаас илүү үнэтэй. Үхрийн маx ч гэсэн! 40 сая малтай байж шүү! Айл болгон импортоор ирсэн Моnmilk уухыг нь яана! Бааранд, ресторанд байгаа үйлчилгээ, бүтээгдэхүүн нь дэлхийн статустай гэгдэх Чикагогийнхтай ойролцоо байдаг нь үнэхээр гайхалтай. За үл хөдлөх хөрөнгийн тухайд бол ярихын хэрэггүй. Монгол бол үнэхээр дэлхийн статустай хот болоход маш ойрхон, ер нь юмны үнээрээ бол бараг оччихсон байна шүү. Энэ хөгжлийн индикатор мөн үү?

Аnyways, нагац ахынхантайгаа жаал буу халж суулаа. Нөгөө өрөөнд одоогоор ажилгүй, сургуульгүй суугаа үеэл дүүгийн маань талаар ярьж байна. Сингапур, Бээжин руу 2 ч удаа суралцах гэж яваад дундаасаа хаяад ирсэн нөхөр. Хэд хэд уулзахдаа ахын зүгээс зөвлөж, хатуухан үг хэлээд авсан юмсан. Удахгүй Япон явах гэж байгааг нь сонсоод өмнөөс нь тун ч их баярлав. Тийм ээ, ядаж Токиод гүйхээгээрээ завгүй байдгаараа алдартай япончуудаас цагийн мэдрэмж, цагийн менежмент, зарчимч, зорилготой амьдрах арга ухааныг суралцаж, 1 цагийн үнэ цэнийг мэдрээд авбал... Ер нь Монголд завгүй, хийж бүтээж буй хүмүүс их ч цагийн мэдрэмжгүй, хийж бүтээх нөөц бололцоо хумигдмал хүмүүс маш олон бор хоногийг ''тоггүй мэт'' өнгөрөөж байгаа нь харамсалтай... Ямар олон зуун мянга, сая цагийг Монголчууд бидний зарим хэсэг үр бүтээлгүй өнгөрөөж байна вэ??? Үнэхээр том хяслан, үнэхээр том гашуудал шүү... Хоноод яв, хоноод яв гэх эгчийнхээ үгээс үл гаран том өрөөнд нь ор засуулаад жаал телевиз үзэж хэвтэв. С1-ээр 2006 оны ДАШТ-ний Солонгос-Францын хөл бөмбөгийн шигшээ тоглолтыг дахин үзлээ. Айхтар ''улаан чөтгөрүүд'' Зиданы эсрэг нэг гоол хийчихсэн шүү тэр жил! Xарин миний төрсөн өдрөөр давхцсан Итали - Францын аваргын төлөөх тоглолтод Зидан их том алдаа хийж билээ. Энэ жилийн Аваргуудын лигийг Тринити хэмээх нэгэн бааранд цугласан 200 гаран Монгол залуустай хамт хоолой сөөтөл орилж үзээд өөрийн дэмждэг Манчестер Юнайтедийг ялахад баярласандаа нулимс унагаж, хоорондоо тэврэлдэн үсчсэн бид үүрээр баарнаас гараад алхахдаа хэчнээн урамтай байв. Домогт Роналдо... за тэр ч яахав... Fox News Channell -aaр Барак Обама ялахад цөөхөн цаг үлдэж буй, түүнд тус мужын хүн амын 6 гаран хувь нь уугуул Индиан овогтнуудтай, хүн амын 70% нь сонгууль өгдөг идэвхитэй Монтана муж, бас Соуф Дакота мужынхан маш их итгэл хүлээлгэж буй тухай, early polls-оор тэр Хиллари Клинтоныг ялж буй тухай сайхан мэдээ сонсож, Карл Рөүвийн комментарийг сонслоо. Хилари Клинтон дэд ерөнхийлөгч болж Барак Обамаг дэмжих бололцоотой г.м мэдээг сонсов. Браво, урагшаа Обама! Ялна гэж найдаж байлаа шүү!... Ингээд Америкийн түүхэнд анх удаа хар хүн ерөнхийлөгчийн суудалд намаа төлөөлөн өрсөлдөх нь бараг л тодорхой болж байна... Хиллари ч анхны эмэгтэй гэдгээрээ түүхэнд үлдэх байсан авч тэрээр хэрэв дэд ерөнхийлөгч болвол анхны эмэгтэй дэд ерөнхийлөгч болох юм. Энэ 2 мөн гайхамшигтай баг болно доо! Бүгд найрамдах нам бус харин Ардчилсан Нам өөрчлөлт авчирч чадна гэдэгт би итгэж байна!... Шөнөжин зурагт үзээд нойр эс хүрэв. УБ-т наран ургаж үүр цайлаа. Хувцасаа өмсөөд гэрийн зүг алхахаар шийдлээ. Гадаа гайхамшигтай сайхан байв. Шувууд жиргээд л, анир чимээгүй, ганц 2 машин гараашаасаа гарч буй харагдана. Өсөж бойжсон 1 дүгээр хорооллынхоо дундуур би ингэж алхалгүй 9 жилийг ардаа үджээ. Сэтгэл маш их хөдөлж, өглөөний агаараар дүүрэн амьсгаа аван гэрийн зүг тайван алхав. Сурагч байхдаа ингээд л алхдагсан... Цэцэрлэгийн хашаануудыг дундуур нь хуваагаад заримд нь машины зогсоол, заримд нь байшин барихаар зэхэж буй бололтой. Нэг тааруухан тагзан дээр ''МАXН-н тэддүгээр ҮҮР'' гээд хаяг хаджээ. Жаахан алхаж байтал 19 дүгээр байрны нэг орцны дээвэр дээр ''АН-ын тэддүгээр ҮҮР'' гээд бас хаяг тавжээ. Хэхэ, сонгууль эхэлж дээ, эхэлж. Энэ зун сонин хачин юм их үзэх байх даа. Хөөрхий багадаа алхаж өссөн гудамжууд барилгын шороогоор булагдаж, ихэнхи хэсэгтээ маш их хагарчээ. Намайг 6 настай байхад буюу 87 онд ашиглалтад орж байсан энэ хороолол ямар сайхан хороолол байлаа даа. Одоо ч байшингуудын өнгө нь утаанд хөө болоод бас нэлээд ганджээ. Хаа хааяа мод үзэгдэнэ, бас орцнуудын хажууд шинэхэн тарьсан моднууд харагдах нь сайхан. Бас сайн зүйл гэвэл орцууд нь хуучнаа бодвол овоо цэвэрхэн болжээ. Бодвол хүүхдүүд орцонд цуглахын оронд Интернэт кафед суух гэх зэрэг хуучин бидний үед байдаггүй олон зүйлс шинээр нэмэгдсэнтэй холбоотой байх. Анх бэлтгэл ангид орж байсан 82 дугаар сургууль, гоц авъяастны 93 аас шилжиж ирээд суралцсан орос 83, бас сүүлд гүнзгий ангиудыг нэгтгэхэд шилжсэн 86 буюу Ирээдүй цогцолборын 1 дүгээр байр гээд бүгд замд дайралдав. Бүрэн дунд сургууль төгсөх гэж яасан ч олон сургууль дамжаа вэ дээ? Хожим Айдахо мужид суралцсантай нийлүүлвэл нийт 5 дунд сургууль дамжжээ, хэхэ. Бүгд л өөрийн гэсэн онцлогтой байсан даа. Сургуулиудаа сайн ажиюу гэвч янз бүрийн байшин их баригдаад заримдаа нүдэнд саад болно. Глобал СИО-гийн сүүлчийн дугаарын дундуур анх крилл А үсэг заасан Сайнбаяр багш маань (надтай ижил нэртэй, эмэгтэй хүн) залгахад сэтгэл хөдлөсөн гэж жигтэйхэн. Тийм ээ, би 82 дугаар сургууль дээрээ очиж, багштайгаа, бас тэнд одоо сурч буй сурагчидтай уулзах ёстой...

…Маргааш эхлэх шинэ ажил, хамт олноо төсөөлж, яагаад ч юм Монголдоо анх удаа ажиллахаар болж байгаагаа бодохоор сэтгэл догдолж, сэтгэлд нэг юм тээглэнэ… 6 дугаар ангиасаа 10 дугаар анги төгстлөө чөлөө заваараа аавынхаа барилгын компанид засварын ажил хийж, обойны цавуу найруулж, цонх будаж, ханын цаасыг бол мэргэжлийн түвшинд нааж хааяа ''халтуур'' хийдэг байсансан. Ажил хийвэл ам тосдоно гэхчээр тэрүүхэндээ л ганган хувцаслачихдаг, халаасандаа мөнгөтэй явдаг сурагч байж дээ. Хожим энэ ажлын туршлага маань харьд ажиллаж, сурч, амьдрахад, Чикагогийн тэнгэр баганадсан барилгуудын оргил өөд мацахад минь хамгийн том суурь эрдэм болсонд холч ухаант аавдаа баярладаг. Тийм ээ, өнөөдөр чамайг сайхан өглөө угтаж байна. Шинээр баригдаж, будаг ханхалсан оффистоо очоод, aжил дээрээ хэрэгжүүлмээр хэд хэдэн санаа олсондоо баярлаж тархиндаа тэмдэглэж авлаа...

Ингээд би гэрийнхээ гадаа ирлээ... Цаг өглөөний 6 AM дөхжээ. Орцны цэвэрлэгч Удвал эгчтэй урдын адил гадаа хог шүүрдэж байгаатай таарлаа. Үнэхээр ажилсаг хүн шүү! Манай орцны үүдийг сахиж хамгаалахаас гадна 9 давхар орцны давхар болгоны шалыг угааж, тоймгүй олон шат цэвэрлэж, бас гадаа хогийг байнга шүүрддэг! Тийм ээ, өнөөдөр би ч гэсэн шинэ ажлын өдрийг угтахдаа урам зориг дүүрэн байна, яг л тань шиг урдах ажлаа сайн хийхийг хичээх болно! “Сайн уу, ээж ээ, хүү нь гэрт тог байхгүй болохоор жаал дэмий тэнэж байгаад ирлээ. Обама ялчихжээ! Гэрт бас тог ирчихсэн байна гээч! :)“

Өглөөний мэнд, миний Улаанбаатар!

Sleepless in UB,
6/3/08-8:53 АМ